ಸ್ಪರ್ಧಾವಾಣಿ: Sufiism in India- ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸೂಫಿಯಾನ

ಸೂಫಿಸಂ, ಅಥವಾ ತಸಾವುಫ್, ಇಸ್ಲಾಂ ಧರ್ಮದ ಒಂದು ಅತಿಂದ್ರೀಯ ನಂಬಿಕೆಗಳ ಶಾಖೆಯಾಗಿದ್ದು, ಆಂತರಿಕ  ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ದೇವರ ಹುಡುಕಾಟವನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಭೌತವಾದವನ್ನು ದೂರವಿಡುತ್ತದೆ.

ಸೂಫಿಸಂನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ, ಧ್ಯಾನ, ಪಠಣ (ಧಿಕ್ರ್) ಮತ್ತು ಕವಿತೆಗಳ ಮೂಲಕ ದೈವಿಕತೆಗೆ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸ್ಪರ್ಶ ಇರುತ್ತದೆ.  ಸೂಫಿಸಂ ಪ್ರೀತಿ, ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ದೇವರ ಜತೆಗಿನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಒತ್ತು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇದನ್ನು ಇಹ್ಸಾನ್ (ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆ) ಅನ್ವೇಷಣೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಹಿನ್ನೆಲೆ

l 12ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸೂಫಿಸಂಗೆ ನೆಲೆ ಸಿಕ್ಕಿತು. ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು, ವಿದ್ವಾಂಸರು ಮತ್ತು ಅರಸರ ಮೂಲಕ ಇಸ್ಲಾಂನ ತತ್ವಗಳ ಪಸರುವಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ ಸೂಫಿಸಂನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಂದೇಶವು ಭಾರತದ ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಧಾರ್ಮಿಕ ಪ್ರಪಂಚವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿತು.

l ಆರಂಭಿಕ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಸೂಫಿಗಳು ಆತ್ಮಶುದ್ಧೀಕರಣಕ್ಕೆ ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವ ತಪಸ್ವಿಗಳಾಗಿದ್ದರು. ಸರಳವಾಗಿ ಜೀವಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಅವರು ದೇವರ ಅನ್ವೇಷಣೆಗೆ ಬದುಕನ್ನು ಮುಡಿಪಾಗಿಟ್ಟರು. ಸೂಫಿ ಪಂಥದ ನಾಯಕರು  ಸೂಫಿ ಬೋಧನೆಗಳನ್ನು ಹರಡುವಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದರು. ಸೂಫಿ ಆದೇಶಗಳನ್ನು ಅಂದರೆ ‘ಸಿಲ್ಸಿಲಾಸ್’ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು.

ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಪ್ರಮುಖ ಸೂಫಿ ಪಂಥಗಳು

l ಹಲವಾರು ಸೂಫಿ ಸಿಲ್ ಸಿಲಾ ಗಳು, ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ವಿಭಿನ್ನ ಆಚರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಬೋಧನೆಗಳೊಂದಿಗೆ, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸೂಫಿಸಂನ ಹರಡುವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಿವೆ. ಅವುಗಳು ಹೀಗಿವೆ.

1. ಚಿಶ್ತಿ ಸಿಲ್ ಸಿಲಾ

l ಚಿಶ್ತಿ ಶಾಖೆಯು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ  ಹಳೆಯ ಮತ್ತು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಸೂಫಿ ಆದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. 12ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಅಜ್ಮೀರ್‌ನಲ್ಲಿ ಖ್ವಾಜಾ ಮೊಯಿನುದ್ದೀನ್ ಚಿಶ್ತಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಚಿಶ್ತಿ ಆದೇಶವು ಧರ್ಮ ಅಥವಾ ಜಾತಿಯನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ ಎಲ್ಲಾ ಜನರಿಗೆ ಪ್ರೀತಿ, ಸಹಿಷ್ಣುತೆ ಮತ್ತು ಮುಕ್ತತೆಯ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳಿತು.

l ‘ಘರಿಬ್ ನವಾಜ್’ (ಬಡವರ ಉಪಕಾರಿ) ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಖ್ವಾಜಾ ಮೊಯಿನುದ್ದೀನ್ ಚಿಶ್ತಿ ಸಹಾನುಭೂತಿ ಮತ್ತು ಮಾನವೀಯತೆಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಬೋಧನೆಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಅನುಯಾಯಿಗಳನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸಿದ್ದು, ಅಜ್ಮೀರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಅವರ ‘ದರ್ಗಾ’ವು (ಗೋರಿಯಿರುವ ದೇಗುಲ)  ಎಲ್ಲಾ ಧರ್ಮಗಳ ಜನರ ಪಾಲಿಗೆ  ಪ್ರಮುಖ  ಯಾತ್ರಾ ಸ್ಥಳವಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ.

2. ಸುಹ್ರವರ್ದಿ ಸಿಲ್ ಸಿಲಾ

l 13ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಬಹಾವುದ್ದೀನ್ ಜಕಾರಿಯಾ ಅವರು ಸುಹ್ರವರ್ದಿ ಕ್ರಮವನ್ನು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. ಬಡತನ ಮತ್ತು ವೈರಾಗ್ಯವನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುವ ಚಿಶ್ತಿ ಕ್ರಮಕ್ಕಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ, ಸುಹ್ರಾವರ್ದಿಗಳು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ವ್ಯವಹಾರಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ದೈನಂದಿನ ಜೀವನದೊಂದಿಗೆ ಕೂಡಿ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅಭ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲು ಹೆಚ್ಚು ಒಲವು ತೋರಿದರು.

l ಈ ಉಪದೇಶವು ಮುಲ್ತಾನ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ (ಇಂದಿನ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ) ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ಉಪಖಂಡದಲ್ಲಿ ಸೂಫಿ ಚಿಂತನೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿತು.

3. ಖಾದಿರಿ ಸಿಲ್ ಸಿಲಾ

l 11ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಬಾಗ್ದಾದ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಬ್ದುಲ್ ಖಾದಿರ್ ಜಿಲಾನಿ ಅವರು ಖಾದಿರಿ ಸಿಲ್ ಸಿಲಾ  ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು ಮತ್ತು 15 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಉಪದೇಶವು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪರಿಶುದ್ಧತೆಯ ಅನ್ವೇಷಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಷರಿಯಾದ (ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಕಾನೂನು)  ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾದ ಅನುಸರಣೆಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡಿತು.

l ಖಾದಿರಿ ಶಾಖೆಯು ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ದಖನ್‌ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹರಡಿತು.  ಸ್ಥಳೀಯ ಮುಸ್ಲಿಂ ಮತ್ತು ಮುಸ್ಲಿಮೇತರ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಮೇಲೆಯೂ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಬೀರಿತು.

4. ನಕ್ಷಬಂದಿ ಸಿಲ್ ಸಿಲಾ

l 16ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಪರಿಚಯಿಸಲಾದ ನಕ್ಷ್ಬಂದಿ ಸಿಲ್ ಸಿಲಾವು ‘ಧಿಕ್ರ್’ (ದೇವರ ಸ್ತುತಿ ಪಠಣ ) ಮತ್ತು ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕತೆಗೆ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾದ ಅನುಸರಣೆಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಮೊಘಲರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಈ ಶಾಖೆ  ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿಯಾಗಿತ್ತು.

l ಶೇಖ್ ಅಹ್ಮದ್ ಸಿರ್ಹಿಂಡಿ, ಪ್ರಮುಖ ನಕ್ಷಬಂದಿ ಸೂಫಿ ಶಾಖೆಯನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸುವ ಮತ್ತು ‘ವಹ್ದತ್ ಅಲ್-ಶುಹೂದ್’(ಸಾಕ್ಷಿಯ ಏಕತೆ) ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಿದ ಕೀರ್ತಿಗೆ ಪಾತ್ರರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇಸ್ಲಾಮಿನ ಬಾಹ್ಯ (ಶರಿಯಾ) ಮತ್ತು ಆಂತರಿಕ (ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ) ಅಂಶಗಳ ನಡುವಿನ ಸಮತೋಲನದ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು.

ಸೂಫಿಸಂನ ಪ್ರಭಾವ

l ಸೂಫಿಸಂ ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಮೇಲೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸಾಹಿತ್ಯ, ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಆಳವಾದ ಮತ್ತು ಶಾಶ್ವತವಾದ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ಸಾಹಿತ್ಯ: ಪರ್ಷಿಯನ್, ಉರ್ದು ಮತ್ತು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ರಚಿತವಾದ ಸೂಫಿ ಕಾವ್ಯವು ಭಾರತೀಯ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಶ್ರೀಮಂತಗೊಳಿಸಿದೆ. ಅಮೀರ್ ಖುಸ್ರೂ, ರೂಮಿ ಮತ್ತು ಬಾಬಾ ಫರೀದ್ ಅವರಂತಹ ಸೂಫಿಗಳ ಅತೀಂದ್ರಿಯ ಕಾವ್ಯವು ತನ್ನ ಆಳವಾದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಂದೇಶಗಳು ಮತ್ತು ದೈವಿಕ ಪ್ರೀತಿಯ ಸುಂದರ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಕೂಡಿದೆ. ಚಿಶ್ತಿ ಸಿಲ್‌ ಸಿಲಾದ ನಿಜಾಮುದ್ದೀನ್ ಔಲಿಯಾ ಅವರ ಶಿಷ್ಯರಾದ ಅಮೀರ್ ಖುಸ್ರು ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಉರ್ದು ಭಾಷೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಪರ್ಷಿಯನ್ ಕಾವ್ಯದ ರೂಪಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದ ಕೀರ್ತಿ ಅವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ.

ಸಂಗೀತ: ಸೂಫಿ ತತ್ತ್ವವು ಭಾರತೀಯ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಆಳವಾಗಿ ಪ್ರಭಾವಿಸಿದೆ. ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸೂಫಿ ದೇಗುಲಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಗುವ ಭಕ್ತಿ ಸಂಗೀತದ ರೂಪವಾದ ‘ಕವ್ವಾಲಿ’ಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಮೂಲಕ ಇದು ಬೆಳೆದು ಬಂದಿದೆ. ಸೂಫಿ ದೇಗುಲಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ‘ಸಮಾ’ (ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಆಲಿಸುವಿಕೆ) ಅವಧಿಗಳು ಕವ್ವಾಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ.

ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ: ಸೂಫಿ ದೇಗುಲಗಳು ಅಥವಾ ‘ದರ್ಗಾ’ಗಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವು ಮತ್ತೊಂದು ಮಹತ್ವದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕೊಡುಗೆಯಾಗಿದೆ.  ಈ ದೇವಾಲಯಗಳು ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆ ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯ ಕೂಟಗಳ ಕೇಂದ್ರಗಳಾಗಿವೆ. ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಶೈಲಿಗಳ ವಿಶಿಷ್ಟ ಮಿಶ್ರಣದ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಅವು ಹೊಂದಿವೆ.

l ಅಜ್ಮೀರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಖ್ವಾಜಾ ಮೊಯಿನುದ್ದೀನ್ ಚಿಶ್ತಿ, ದೆಹಲಿಯ ನಿಜಾಮುದ್ದೀನ್ ಔಲಿಯಾ ಮತ್ತು ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿರುವ ಹಾಜಿ ಅಲಿಯಂತಹ ಪ್ರಮುಖ ದರ್ಗಾಗಳು ಧಾರ್ಮಿಕ ಸ್ಥಳಗಳು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಭಾರತದ ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಸಂಕೇತಗಳಾಗಿವೆ.

l ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸೂಫಿಸಂ ತನ್ನ ಸಮನ್ವಯತೆಯ ಸ್ವಭಾವಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ, ಇಸ್ಲಾಂ ಮತ್ತು ಇತರ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ. ಧಾರ್ಮಿಕ ಗಡಿಗಳನ್ನು ಮೀರಿದ ಭಕ್ತಿ, ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ಕಾವ್ಯದ ಹಂಚಿಕೆಯ ಅಭ್ಯಾಸಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಬೆರೆಯುವಿಕೆಯು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.

l ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಸೂಫಿ ದೇಗುಲಗಳು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಕೋಮು ಸೌಹಾರ್ದತೆಯ ಸ್ಥಳಗಳಾಗಿವೆ. ಅಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಧರ್ಮದವರು ಆಶೀರ್ವಾದ ಪಡೆಯಲು, ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಲು, ಹರಕೆಗಳನ್ನು ತೀರಿಸಲು ಮತ್ತು ‘ಉರೂಸ್’ (ಸೂಫಿ ಸಂತರ ಮರಣ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವದ ಆಚರಣೆಗಳು) ನಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರುತ್ತಾರೆ.