ತುಳು ಸಿರಿನ್, ತುದೆ ಬರಿನ್ ಒರಿಪುಗ...

ಕದ ನಾಗರಿಕತೆಕ್ಕುಲು ಪೂರ ಪುಟುದಿನಿ ನೀರ ಬರಿಟ್ಟ್. ತುದೆಬೊಕ್ಕ ಕಡಲ್‍ದ ಸಂಬಂಧ ಸ್ವರ್ಗ ಬೊಕ್ಕ ಭೂಮಿದ ಸಂಬಂಧದಂಚ, ದೇವೆರ್ ಬೊಕ್ಕ ನರಮಾನ್ಯ ಸಂಬಂಧದಂಚ. ಬಾನ ಭೂಮಿದ ಸಂಬಂಧದಂಚ. ಭೂಮಿದ ಮಿತ್ತ್ ಪರಪುನ ಮಾತ ತುದೆಕ್ ಲೆನ್ ತೂಂಡಲ ಅವು ಪುದರ್‍ದ ತುದೆಕ್ಕುಲು. ಓಲಾ ಪುಟುದು ಓಲಾ ಪರತೊಂದು ಕಡಲ್‍ಗ್ ಪೋದು ಸೇರುವ. ಅಂಚಾದೇ ಪನ್ನ್ಪಿನಿ ಕಡಲ್ ಕಂಡನಿ, ತುದೆ ಬೊಡೆದಿಂದ್. ಇನಿತ್ತ ಗೇನದ ನಡೆಕ್ಕ್ ಯಾನ್ ಅಯಿತಾರದಾನಿ ಪಾವಂಜೆದ ನಂದಿನಿ ತುದೆತ್ತ ಬರಿಟ್ಟ್ ಸಾಲೆದ ಜೋಕುಲೆಗ್ ಒಂಜಿ ಕೃಷಿ ಪಾಠ ನಡತ್‍ಂಡ್. ಕಾಲೇಜಿದ ಬೊಕ್ಕ ಪ್ರೈಮರಿದ ಸುಮಾರ್ 160 ಜೋಕುಲು ಉಂದೆಟ್ಟ್ ಪಾಲ್ ಪಡೆತೆರ್. ಕಂಡ, ದಪ್ಪು, ನೇಜಿ, ನಟ್ಟಿ, ಪಾಡ್ದನ ಇಂಚಿತ್ತಿ ಜಾನಪದ ಶಬ್ದ ಶಕ್ತಿದ ಉಲಯಿಡ್ ತುದೆ ಬರಿಟ್ಟ್ ಕೆಸರ್ ಕಂಡೊಡು ಜೋಕುಲು ನಟ್ಟಿ ನಡಿಯೆರ್.

ತುದೆತ್ತ ಬರಿಟ್ಟ್ ಕೃಷಿ ಪಾಠ ದಾಯೆ ಬೋಡು ಕೇಂಡ ಕೃಷಿ ಸುರುವಾತಿನಿ ತುದೆ ಬರಿಟ್ಟ್ಂದೇ ಪನೊಲಿ, ಪರಶುರಾಮ ದೇವೆರ್‍ನ ತುಳು ಭೂಮಿದ ಸೃಷ್ಟಿದ ಕತೆಲಾ ತುಳು ಸಿರಿಡ್ದೇ ಸುರುವಾತಿನಿ. ಸತ್ಯಲೋಕದ ನಡೆ ಬೆರ್ಮದೇವೆರೆನ ತುಡೆ, ಬರವುದಪ್ಪೆನ ಜಡೆ ಜಲ್ಲಿದ ಇಡೆಟ್ಟಿತ್ತಿನ ತುಳು ಪನ್ಪಿನ ಮಾಣಿಕ್ಯದ, ಮಣಿ ಬಾಲ್ ಮುಡಿ. ಸೂಡಿಕಟ್‍ನಗ ಕುಡ್ತುರ್‍ದು ಪೋದು ಕಡಲಪ್ಪೆನ ಮಟ್ಟೆಲ್‍ಗ್ ಬೂರುಂಡು. ಮಟ್ಟೆಲ್‍ಡ್ದ್ ನಿಟ್ಟೆಲ್‍ಗ್, ನಿಟ್ಟೆಲ್‍ಡ್ದ್ ಮಟ್ಟೆಲ್‍ಗ್ ಗೊಬ್ಬೊಂದುಪ್ಪುನ ಮಣಿತ್ತ ಪೊರ್ಲುಗು ಮರ್ಲಾಯಿನ ಗಟ್ಟದ ಬರಿತ್ತ ಕುಡರಿದ ಅರಸು ಮಣಿನ್ ಕಡಲರಸುಡ ಉಂಬೊಳಿ ದೆತೊಂಡೆ, ಕಾಡ್ ಕಡ್ತೆ, ಕಡಲ್ ನಿಗಿತೆ, ಕಡಲಪ್ಪೆನ ಬಂಜಿನಡಿತ್ತ ನಿನ್ನಿ ಮಣ್ಣ್‌ನ್ ತುಲಿತೆ, ಮೆಲಿತೆ. ಕಡಲ ಪೊಯ್ಯೆದ ಬಾವೆ ಮಣ್ಣ್‌ಡ್ ಪರಪುನ ಮಣ್ಣ್‌ದ ಸತ್ಯೊಗು ಸರ್ಪನ ಸುರ್ಪ ಕೊರ್‍ಯೆ. ಆ ಸುರ್ಪೊನು ತುಳುವೆರೆನ ನಾಲಾಯಿಗ್ ದಕಿಯೆ. ಅಲ್ತ್ ಬೊಕ್ಕ ಕಡಲ್ ಬೊಕ್ಕ ತುದೆ ಬರಿಟ್ಟ್ ಮಣ್ಣ್ ಪುರುಂಚೊಂದು ನೀರ ಬೋಂಟೆ ಮಲ್ತೊಂದು ತುಳುವೆರೆ ತುಳುಸಿರಿ ಸುರುವಾಂಡ್.

ಇನಿ ತುದೆತ್ತ ಕಡಲ್ದ ಸಂಬಂಧ ಹಾಳಾತ್ಂಡ್. ಕಂಡನೆ ಬೊಡಿದಿನ ಇನಿತ್ತ ಸಂಬಂಧದಂಚೆನೇ ಡೈವೊರ್ಸ್‍ದ ಕಾಲೊಗು ಪೋತುಂಡು. ಒಂಜಿ ಕಾಲೊಡು ಕಾಂಡೆ ಲಕ್‍ನಗ ತುದೆ ಬರಿಯೆ, ಕಡಲ ಬರಿಯೆ ಮೋನೆ ತಿರ್ತ್ ಪಾಡ್ದ್ ಬೀಡಿ ಒಯಿತಿಲೆಕ್ಕ ತಿನ್ಕಾರ ಕುಲುದು ಬಂಜಿ ಕಾಲಿ ಮಲ್ತೊಂದಿತ್ತೆರ್. ಅಪಗಲಾ ತೆಟ್ಟಂದಿನ ತುದೆ ಕಡಲ್ ಇನಿ ಇಸ ಆವೊಂದುಂಡು. ತುದೆತ್ತ ಮೀನ್ ತಿನರೆ ಆವಂದಿನ ಸ್ಥಿತಿ ಬೈದ್ಂಡ್. ಆನಿದ ಕಾಲೊಡು ಸಾರ ಸಾರ ಓಡೊಲು ತಿರ್‍ಗೊಂದು ಮೀನ್ ಪತೊಂದು, ಮಣ್ಣ್ ದೆತ್ತೊಂದು ಇತ್ತಿನ ತುದೆಕ್ಕುಲು ಇನಿ ನರಮಾನಿ ಜಪ್ಪಂದೆ ನಿಗ್ಗಿದ್ ಪೋತುಂಡು. ಮಾರಿ ಕಾರ್ಖಾನೆಲೆನ ಇಸ ನೀರ್ ಜತ್ತ್‌ ದ್ ತುದೆ ಕಡಲ್ ನಂಜಿ ನೀರಾತ್ಂಡ್. ತುದೆತ್ತ ನೀರ್‍ನ್ ಕಡಲ್ ದೆತೊನೆರೆ ಆವಂದಿನ ಗತಿ ಬೈದ್ಂಡ್.

ಇಂಚೆನೇ ಪೋಂಡ ಕಂಡನೆ ಬೊಡೆದಿನ ಸಂಬಂಧ ಒರಿವಾ?
ಕಟೀಲ್ದಪ್ಪೆನ ಪಾದ ತೊರತೊಂದು ಪರಪುನ ನಂದಿನಿ ತುದೆ ಕಡಲ್‍ಗ್ ಸೇರುನು ಪಾವಂಜೆಗಾದ್. ಈ ತುದೆತ್ತ ಒಂಜೊಂಜಿ ಮೂಂಡುಲೆಡ್ ಒಂಜೊಂಜಿ ಪುರಾಣದ ಕತ್ತೆಕ್ಕುಲುಲ್ಲ. ಸ್ವರ್ಗ ಸಿರಿ ಕಾಮಧೇನುನ ಮಗಲ್ ನಂದಿನಿ ಜಾಬಾಲಿ ಋಷಿನ ಸಾಪೊಡು ತುದೆ ಆದ್ ಭೂಮಿಡ್ ಪರಪುವೊಲು. ಭೂಮಿದ ಬರಗಾಲೊನು ಕರಿಪೆರೆ ಬೋಡಾದ್ ಜಾಬಾಲಿ ನಂದಿನಿನ್ ಭೂಮಿಗ್ ಲೆಪ್ಪುನಗ ಕಿಚ್ಚಿಮಚ್ಚರೊಡು ತರೆಮಂಡೆ ಪತ್ತೊನ್ನ ಕುರ್‍‍ತೆಲ್ ಬುದ್ದಿದ ನರಮಾನ್ಯನ ನಡುಕ್ಕು ಯಾನ್ ಬರಯೆ ಪನ್ನಗ ಪಿಸಿರ್ ಬತ್ತಿನ ಜಾಬಾಲಿ ಮುನಿಕ್ಕುಲು ‘ನಿನ್ನ ಆಂಕಾರದ ಪಾತೆರ ಜಪ್ಪೊಡು. ಈ ಭೂಮಿಡ್ ತುದೆ ಆದ್ ಪರಪುಲ’ ಪಂಡ್‍ದ್ ಸಾಪ ಕೊರ್ಯೆರ್.

ಅಂಚ ಕಟೀಲ್‍ದ ಉಳ್ಳಾಲ್ದಿನ ಪಾದ ತೊರತೊಂದು ತೋಡಾರ್‍ಡ್ ಪುಟ್ಟಿನ ನಂದಿನಿ ಮಿಜಾರ್‍ಗಾದ್ ಕಟೀಲ್‍ಗಾದ್ ಸಸಿಬಿತ್ತ್‌ ಲ್‍ಗಾದ್, ಪಡ್ಡಾಯಿ ಕಡಲ್ ಸೇರುವೊಲು. ಅಂಚಿತ್ತಿನ ನಂದಿನಿನ ಪುಡೆಟ್ಟ್ ನಮ ತುಳು ಸಿರಿನ್ ತೂವೊಂದುಲ್ಲ. ಎರು, ಪೆತ್ತ, ಕೈಕಂಜಿ ತಾಂಕೊಂದು ಬುಲೆಸಲೆ ಮಲ್ತೊಂದು ಆರೋಗ್ಯ ಕಾತೊಂದುಲ್ಲ. ಉಂದು ತುದೆ ಬರಿತ್ತ ಸಿರಿ ಸಂಪತ್ತ್ ಆಂಡ ಈ ಸಂಪತ್ತ್ ಇನಿ ದಾದಾತ್ಂಡ್?

ಕಡಲ್ ಕಂಡನೆ, ತುದೆ ಬೊಡೆದಿಂದ್ ದಾಯೆ ಪನೊಲಿಂದ್ ಪಂಡ ಬೊಡೆದಿ ಆಯಿನಾಲ್ ಯೇಪಲ ಕಂಡನ್ಯನ ಕೈತಲ್ ಪೋಪಿನಿ. ಒಂಜೊಂಜಿ ತುದೆಕ್‌ಲಾ ಒಂಜೊಂಜಿ ಪುರಾಣ ಉಂಡು. ಕಾಮಧೇನುನ ಮಗಲ್ ನಂದಿನಿಡ್ದ್ ಪತಿನ ಗಂಗೆ ನೇತ್ರಾವತಿ ಮುಟ್ಟಲಾ ಋಷಿನ ಸಾಪನಾ, ಪೊಣ್ಣ ಕನನೀರಾ ಭೂಮಿಡ್ ಒವುವಾ ಒಂಜಿ ಕಾಡ ಮೂಲೆಡ್ ಪುಟುದು, ಕಾಡನೀರ್ ತೋಡುದು ಬತ್‍ದ್ ತುದೆ ಆದ್ ಪರತ್‍ದ್ ಊರ ಕುರೆ ಕುರ್ತೆಲ್ ದೆಕ್‍ದ್ ಕಡಲ್ ಸೇರುಂಡು. ಯೇತ್ ನೀರ್ ಪೋಂಡಲಾ ಕಡಲ್ ಬೊಡ್ಚಿಂದ್ ಪನ್ಪುಜಿ. ಮರಿಯಲೊಡು ಕಲಂಕ್ ಮಂಜೊಲು ನೀರ್ ಅರುವೆದ ಬಾಕಿಲ್ಡೆ ಕಡಲ್‍ಗ್ ಪೋನಗ ಮಣ್ಣ್‌ದ ಮಾರ್ಗದಲೆಕ ಸಾದಿ ತೋಜುಂದು. ಆಂಡ ಒಂತೆ ಪೊರ್ತುಡು ಚಪ್ಪೆ ಕಲಂಕ್ ನೀರ್ ಕಡಲ್ದ ಉಪ್ಪು ನೀಲಿ ನೀರಾದ್ ಬದಲಾಪುಂಡು. ಕಡಲ್‍ಗ್ ಉಪ್ಪು ಪಾಡಿನಕುಲೇರ್? ಎಲ್ಲಿಡ್ ಪ್ರಶ್ನೆ ಪುಟೊಂದಿತ್ತ್ಂಡ್.

ನಿಸರ್ಗದ ಒಂಜಿ ಇಚಿತ್ರ ಪಂಡ ಕಡಲ್ದ ಮೀನ್ ತುದೆಟ್ಟ್ ಬದುಕುಜಿ, ತುದೆತ್ತ ಮೀನ್ ಕಡಲ್ಡ್ ಬದುಕುಜಿ. ವಾಸೊತ್ತುನು ಕಡಲ್‍ಗ್ ದಕ್ಂಡಲಾ ಕಡಲ್ ಒವೆನ್‍ಲಾ ದೀವೊನುಜಿ. ಯೇರಾಂಡಲಾ ಕಡಲ್‍ಗ್ ಬೂರ್‍ದು ಸೈತ್ಂಡ್ಂದಾಂಡ ಇರ್ವತ್ನಾಲ್ ಗಂಟೆದುಲಯಿ ಕೆಬಿ, ಬಾಯಿ, ಮೂಂಕುನು ಮೀನ್ ತಿಂದ್‍ದಾಂಡಲಾ ಪುಣ ಮಿತ್ತ್ ಬೂರುಂಡು. ತುದೆಟ್ಟ್ ನೀರ್‍ಗ್ ಬೂರಿನ ಯೇತೋ ಜೂವೊಲು ಕಡಲ್ಡ್ ಮಿತ್ತ್ ಬೂರ್‍ದು ತಿಕ್‍ದ್ಂಡ್. ಎಂಚಿನ ಇಸ ಕಡಲ್‍ಗ್ ಬೂರುಂಡಲಾ ಅವು ಸುದ್ಧ ಆದೇ ಉಂಡು. ಕಡಲ ಬರಿಟ್ಟ್ ಪುಣ ಪೊತ್ತಾದ್ ಒರಿನ ಎಲು ಮುಲ್ಲುನು ಕಡಲ್‍ಗ್ ಬೂರುಂಡಲಾ ಅವು ಸುದ್ಧ ಆದೇ ಉಂಡು. ಕಡಲ ಬರಿಟ್ಟ್ ಪುಣ ಪೊತ್ತಾದ್ ಒರಿನ ಎಲು ಮುಲ್ಲುನು ಕಡಲ್‍ಗ್ ದಕ್ಂಡ, ಕಡಲ ಬರಿಟ್ಟ್ ಪಿಂಡ ದೀಂಡ ಸೈತಿನಾಯೆ ಸೊರ್ಗೊಗು ಪೋಪೆ ಪನ್ಪಿ ನಂಬೊಲಿಗೆಲ್‍ಲಾ ಉಂಡು. ‘ಕಡಲ್ಡ್ ಪುಟ್ಟುಂಡು ಗಾಳಿ, ಉಡಲ್ಡ್ ಪುಟ್ಟುಂಡು ಬುದ್ಧಿ’ ಎರಿಯೆರ್ ಪಂತೆರ್.

ಕಡಲ ಬರಿತ್ತ ಗಾಲಿದ ಪೊರ್ಲೆ ಬೇತೆ. ಬೈಯ್ಯದಗ ಪೋದು ಪೊಯ್ಯೆಡ್ ಕುಲೋಂಡ ಲಕ್ಕರೆ ಮನಸೇ ಬರ್‍ಪುಜಿ. ದಿನೋಲ ತೂಂಡಲಾ ಬೊಡ್ಚಿಂದ್ ಆಪುಜಿ. ಪಂಡ ಅಪ್ಪೆ ಅಮ್ಮೆರೆನ್ ತೂಯಿನಂಚ. ಸೂರ್ಯಗ್‌ಲಾ ಕಡಲ್‍ಗ್‍ಲಾ ಸಂಬಂಧ ಉಂಡು. ಸೂರ್ಯೆ ಮೂಡುನಗ ಕಡಲ್ ಉರ್ಕರ್ರೆ ಪತ್ತುಂಡು. ಉರ್ಕಿ ನೀರ್ ಎರ್ಕೊಂದು ತುದೆಕ್ ದಿಂಜುಂಡು.

ಅವೆನೇ ಎರ್ತೆ ಬತ್ತ್ಂಡ್ ಪನ್ಪ. ತುಳುವೆರ್ ತುಪ್ಪೆಗ್ ಬಾರ್ ದೀಪಿನಿ ಎರ್ತೆ ಬರ್ಪಿನ ಪೊರ್ತುಡು. ಎರ್ತೆ ಬರ್ಪಿ ಪೊರ್ತುಡು ಕತ್ತಿ ತಾಗ್ಂಡ್ ನೆತ್ತೆರ್ ಕಟ್ಟುನೇ ಇಜ್ಜಿ. ಈ ಸಂಬಂದೊಲು ದಾದನಾ ಒಂಜಿ ಮಾಯದ ಲೆಕ ತೋಜುಂಡು. ಅಮಾಸೆ ಪುಣ್ಣಮೆದ ಪೊರ್ತುಡು ಎರ್ತೆ ದಿಂಜಿದ್ ಉಪ್ಪಿನೀರ್ ಕಂಡೊಲೆಗ್ ಬೂರುಂಡಬೆನ್ನಿಗ್ ಹಾಳ್. ಉಪ್ಪುನೀರ್ ಬೂರಿನ ಕಂಡೊಡು ಬುಲೆ ಆಪುಜಿ. ಈ ಎರ್ತೆ ನೀರ್‍ನ್ ಕಲ್ವೆನೀರ್ ಪನ್ಪೆರ್.

ರಾತ್ರೆ ಕಾತ್ ಕುಲುದು ಕಟ್ಟಪುಣಿ ತಮೆಲ್ನಗ ಸಾಲ್‍ಗ್ ಉಂತುದು ಕಲ್ವೆ ಕಲ್ವೇಂದ್ ಬೊಬ್ಬೆ ಪಾಡ್ಂಡ ನೀರ್ ಜಪ್ಪುಂಡು ಪನ್ಪಿ ನಂಬೊಲಿಗೆಲಾ ರೈತೆರೆಡ ಇತ್ತ್ಂಡ್. ಪಂಜುರ್ಲಿ, ಬಬ್ಬರ್ಯೆ, ಗುಳಿಗೆ, ಓಡ್ಯಂತಾಯೆ, ಉಳ್ಳಾಯೆ, ಸಾರಮಾನ್ಯ ದೈವೊಲು ಕಡಲ್ ತುದೆಟ್ಟ್ ಬೈಯ್ದಿ ಕತೆಕ್ಕುಲು ಜಾನಪದ ಜಗತ್ತ್‌ಡುಂಡು.

ಕಡಲ ಪಡವುದ ಬೇರದ ಬಪ್ಪಬ್ಯಾರಿ ಬಪ್ಪನಾಡ್‍ದ ದುರ್ಗೆನ್ ನಂಬಿನ ಕತೆಡ್ದ್, ಕೋಟಿ ಚೆನ್ನಯೆರೆನ ಮೂಲದ ಕೇಂಜವ ಪಕ್ಕಿಲೆನ ತೆತ್ತಿದ ಕತೆ ಮುಟ್ಟಲಾ ಕಡಲೇ ಮೂಲ. ಆತೇ ಅತ್ತ್, ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್ ನಾವಿಕೆ ವಾಸ್ಕೋಡಗಾಮೆ ಬಯ್ದಿನಲಾ ಕಡಲ್ಡ್, ಉಳ್ಳಾಲದ ರಾಣಿ ಅಬ್ಬಕ್ಕ ಪೋರ್ಚುಗೀಸೆರ್‍ಡ ಪೊರುಂಬುದಿನಲಾ ಕಡಲ್ಡ್, ಬ್ರಿಟೀಷೆರ್ ನಮನ್ ತೊರ್‍ತು ದೊಂಕುದಿನಿಲಾ ಕಡಲ್ಡ್ ಬತ್‍ದೇ.

ಪ್ರಪಂಚದ ವಾ ದೇಶದ ನಾಗರಿಕತೆ ಉಂಡಾತಿನಲಾ ತುದೆ ಕಡಲ್ದ ಬರಿಟ್ಟೇ. ಅಂಚಾದುಪ್ಪುನಗ ಕಡಲ್ ತುದೆನ್ ಬುಡ್ದು ನರಮಾನ್ಯ ಬದ್‍ಕ್‌ ಇಜ್ಜಿ. ಭೂಮಿನ್ ದತ್ತ್‌ದ್ ಬೆಂದ್‍ದ್ ಎಂಚ ಬದುಕುಂಡಾ ಅಂಚೆನೇ ಕಡಲ್ಡ್ ಬೆಂದೆದೇ ಬದುಕುನ ಜನ
ಉಲ್ತೆರ್. ಅಂಚಾದ್ ನಂಕ್ ಕಡಲ್ದೇವೆರ್.

ಕಡಲ ಪೂಜೆ ಮಲ್ಪುನು, ಕಡಲ್‍ಗ್ ಪೇರ್ ಮಯಿಪ್ಪುನು ಆ ನಂಬೊಲಿಗೆಡೇ. ತುಳು ಸಿರಿಕ್ಕ್, ತುದೆ ಬರಿತ್ತ ಕೃಷಿ ಪಾಠೊಗು ಕಡಲೇ ಮೂಲ. ಅಂಚಾದ್ ತುದೆನ್,ಕಡಲ್‍ನ್ ಮಯಿಲೆ ಮಲ್ಪಂದೆ ಕಾಪುಗ,ತುಳು ಸಿರಿನ್ ತುದೆ ಬರಿನ್ ಒರಿಪುಗ...