ಮನದ ಭಾವ ‘ಹಸೆ’ಯಾಗಿ...
ಕಾಜಾಣ ಹೀಗೊಂದು ಮಹಿಳಾ ಕವಿಗೋಷ್ಠಿ ನಡೆದಿತ್ತು. ರೂಪಾ, ಶಮ್ಮಿ, ಭಾರತಿ, ಚಂದ್ರಿಕಾ, ಮಂಜುಳಾ ಹೀಗೆ ಕವಯಿತ್ರಿಯರ ಸಾಲೆ ಅಲ್ಲಿತ್ತು. ಅವರು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡ ರೂಪಕ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕ ಅವರೇ ಇದ್ದರು. ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳದ, ಹೇಳಲಾಗದ ಅಂತರಂಗದ ಮಾತುಗಳೆಲ್ಲ ಕವನದ ರೂಪ ಪಡೆದಿದ್ದವು. ಅದರಿಂದ ಒಂದಂಶ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿತ್ತು, ಹೆಣ್ಣಿನ ತುಮುಲಗಳನ್ನು ಹೊರಹಾಕಲು ಆಸ್ಪದ ಸಿಕ್ಕರೆ ಸಾಕು ಅವು ಹೊರ ಬರಲು ತವಕಿಸುತ್ತಿವೆ. ಹಾಗೆ ಬಿಕ್ಕಿದ ಉಕ್ಕಿದ ಭಾವಗಳು ನೋಟ್ಸ್ ನ ಕಡೆಯ ಪುಟದಲ್ಲಿ ಅಡಗಿರುತ್ತಿದ್ದವು. ಅವು ಹೊರಬರಲು ಕಂಡ ಸೆಲೆ ‘ಫೇಸ್ಬುಕ್’ ಆಗಿದೆ. ಎಲ್ಲಾ ಅವಾಂತರಗಳ ನಡುವೆ ಫೇಸ್ಬುಕ್ ಅನ್ನು ವೇದಿಕೆಯಾಗಿಸಿಕೊಂಡು ಆಗುತ್ತಿರುವ ಕವಿಗಳ ಹುಟ್ಟು ಸೊಗಸಲ್ಲವೆ?
ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು ಕಳಿಸುವ ಮೆಸೇಜ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ತೂರಿಬರುವ ಭಾವದ ತುಣುಕುಗಳೂ, ಅಂದು ಹುಟ್ಟಿ ಅಂದೇ ಸಾಯುವ ಹಾಯ್ಕುಗಳು, ಚುಟುಕಗಳು ಇವನ್ನೆಲ್ಲಾ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳ ಸಾಹಿತ್ಯವೆಂಬ ಲಘು ವಿಮರ್ಶೆಯ ಬರೆ ಎಳೆಯದೆ ಬೇರೆಯದೇ ಆದ ನೆಲೆಯಿಂದ ಅವರ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಗಮನಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಹೆಣ್ಣಿನದೇ ಆದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಕಾರವೊಂದು ಈವರೆಗೆ ಹುಟ್ಟಿಬರಲಿಲ್ಲ. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಬಹುಶಃ ಇನ್ನೂ ಕಾದು ನೋಡಬೇಕಾಗಿದೆ. ಅವಳ ಅನುಭವಗಳು ಭಿನ್ನವಾದರೂ ಭಾಷೆ ಭಿನ್ನವಾಗದಿರುವುದು ಅವಳಿಗೆದುರಾದ ತೊಡಕೇ ಆಗಿರಬಹುದು. ಒಂದು ಕಾಲಕ್ಕೆ ಮಹಿಳಾ ಸಾಹಿತ್ಯ-ವೆಂದರೆ ‘ಮ್ಯಾಚಿಂಗ್ ಬ್ಲೌಸ್ ಮತ್ತು ಸೀರೆ’ ಎಂಬ ಕಟು ವಿಮರ್ಶೆಗೆ ಒಳಗಾಗಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಅಥವಾ ಮಹಿಳಾ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ವಿಮರ್ಶೆ ಬರೆಯುವುದು ಅಪವಾದವೇ ಆಗಿತ್ತು. ಅಡುಗೆ ಮನೆ ಪ್ರಪಂಚದಾಚೆಗೆ ಬಂದು ಅವಳು ಲೇಖನಿ ಹಿಡಿದು ಮಾತನಾಡುವ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಒಂದು ಶತಮಾನವೇ ಸಂದುಹೋಗಿದೆ. ನಿಧಾನವಾಗಿ ಒಂದಾದ ಮೇಲೊಂದು ಜಾತಿ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು ಸಾಹಿತ್ಯ ರಚನೆಗೆ ತೊಡಗಿಕೊಂಡ ಅನುಕ್ರಮಣಿಕೆಯು ಶ್ರೇಣೀಕೃತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಅನು-ಗುಣವಾಗಿಯೇ ಇದೆ. ಹೆಣ್ಣಾಗಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ಅವಳ ಸಾಮಾಜಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಅವಳ ಬರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಕಂಡೂಕಾಣದಂತೆ ಸುಳಿದು ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಸಂವೇದನೆಗಳೇ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಶಕ್ತಿ.
ಹೆಣ್ಣಿನ ಮೌನ ಮುರಿಯಲು ಕವಿತೆಯೊಂದು ಮಾರ್ಗವೆನಿಸುತ್ತದೆ. ಯಾರು ಓದಲಿ ಬಿಡಲಿ, ವಿಮರ್ಶೆಗಳು ಅಬ್ಬರಿಸಲಿ ಬಿಡಲಿ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು ಬರೆಯುವುದನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸದಿರಲಿ. ಸಾಗಬೇಕಾದ ದಾರಿ ಇನ್ನೂ ಬಹಳವೇ ಇದೆ. ವಿಮರ್ಶೆಯಾಚೆಗೆ ಅವರು ಹೇಳುವುದೇನೋ ಇದೆ ಅದನ್ನು ಕಿವಿಗೊಟ್ಟು ಕೇಳಬೇಕಾಗಿದೆ.
ಆದರೊಂದು ಮಾತು, ಅಲ್ಲಿದ್ದವರೆಲ್ಲ ಕಲಿತ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು. ಹಾಗಾದರೆ ಬರಹವಿಲ್ಲದ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳ ಮನಕ್ಕೊಂದು ಬೆಳಕಿಂಡಿ ಇರಬೇಕಲ್ಲಾ? ಅವಳು ಹಾಡುವ ಹಾಡುಗಳೇ ಅವಳ ಮನದ ಕೀಲಿ ಕೈ ಆಗಿರಬೇಕು. ತೊಟ್ಟಿಲು ತೂಗುವಾಗ, ರಾಗಿ ಬೀಸುವಾಗ, ನಾಟಿಮಾಡುವಾಗ ಹಾಡಿದ್ದಳು. ಹೂವಿನ ಸರ ಪೋಣಿಸಿದಂತೆ ಹಾಡು ಕಟ್ಟಿದಳು. ಅವೆಲ್ಲವೂ ಅವಳವೇ ಎಂದೂ ಹೇಳಲಾಗದು. ಕಿವಿಗೆ ಬಿದ್ದ ಕಥೆಗಳು, ಆ ಸಮಾಜ ಒಪ್ಪಿದ್ದ ಮಾತುಗಳು ಅವಳದಾಗಿ ಹೊರಬಂದಿರಲೂಬಹುದು. ಆದರೂ ಬಸುರ ಬಯಕೆಯಿಂದ ಮಸಣದವರೆಗೆ ಅವರ ಸೊಲ್ಲು ಕೇಳಿತ್ತು.
ಹೆಣ್ಣಿನ ಭಾವದ ಕಟ್ಟುಗಳು ಹೇಗೆ ಹೇಗೋ ಒಡೆದು ಮೂಡಿವೆ. ಅಂಗಳದ ತುಂಬಾ ಉಲಿದಾಡುವ ಕೈಯ ಭಾಷೆಗೆ ವ್ಯಾಕರಣ ಬೇರೆಯದೇ ಇದೆ. ಸರಳವಾದ ಗೆರೆಗಳು ಅದರಲ್ಲೊಂದು ಲಯ, ಹೀಗೆ ಮನೆಮುಂದೆ ದಿನ ನಿತ್ಯ ಬಿಡುವ ಹಸೆಗೆ ಸಾಟಿ ಯಾವುದಿದೆ? ಆ ಲಯ ಸಮುದ್ರದ ಅಲೆಯ ಹಾಗೆ. ಎಲೆ ಹೂ ಬಳ್ಳಿಯ ಬಾಗು ಬಳುಕು ಇಂದು ನೆನ್ನೆಯದಲ್ಲ, ಬುಡಕಟ್ಟು ಮಹಿಳೆಯರು ಗೋಡೆಯ ಮೇಲೆ ಬಿಡಿಸಿದ ಹಸೆ ಆಧುನಿಕರಲ್ಲಿ ಕೌತುಕವನ್ನು ಮೂಡಿಸುತ್ತಿದೆ. ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಹೇಳುತ್ತಿವೆ ಆ ಗೆರೆಗಳ ಲಯ ಧ್ವನಿ ತರಂಗವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆಯೆಂದು. ಹಸೆ ರಂಗೋಲಿ, ರಂಗವಲ್ಲಿ ಎಂದು ಕರೆಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮನೆಯನ್ನು ಅಂದಗೊಳಿಸುವ ಈ ಕಲೆ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಮಾಲಲ್ಲ. ಅದನ್ನು ಬಿಡಿಸುವಾಗಿನ ಅವಳ ತಲ್ಲೀನತೆ ಅವಳ ನಿತ್ಯದ ಬದುಕಿನ ಜಂಜಾಟವನ್ನು ತುಸುಕಾಲ ಮರೆಯುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತಾ ಬಂದಿದೆ. ಮತ್ತು ಅವು ಯಾರದೋ ಒತ್ತಾಯಕ್ಕೆ ಮಣಿದು ಮೂಡುವುದಿಲ್ಲ. ಬಿಳಿಯ ಕಲ್ಲಿನ ಪುಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಸಿಲ್ಲದೆ, ಯಾರ ಹಂಗಿಲ್ಲದೆ ಅರಳುವ ಎಲೆ, ಹೂ, ಬಳ್ಳಿ ತುಳಿದು ಹಾಳು ಮಾಡಿದರೆ ಬೇಸರವಿಲ್ಲ. ಮತ್ತೆ ಮುಂಜಾನೆ ಗಿಡದಲ್ಲಿ ಮಲ್ಲಿಗೆ ಹೂ ಅರಳುವಂತೆ ಸಗಣಿ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಬಿಳಿಯ ಚುಕ್ಕಿಗಳ ಲಾಸ್ಯ. ಹಂಸಗಳು ಮಾತನಾಡುತ್ತವೆ, ನವಿಲು ನಾಟ್ಯವಾಡುತ್ತದೆ. ಕೇರಳದ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಹೂವು ಹಣ್ಣು ಎಲೆ ಕಾಳುಕಡ್ಡಿ ಎಲ್ಲವೂ ಪರಿಕರಗಳೇ. ಅದರದೇ ಒಂದು ಭಾಷೆ, ಬಲ್ಲವರೇ ಬಲ್ಲರು ಅದರ ಸೊಬಗ.
ನೆಲ, ಗೋಡೆ, ಗಡಿಗೆ, ಬೆತ್ತದ ಬುಟ್ಟಿ, ತೂಗುವ ತೊಟ್ಟಿಲು, ಒಲೆಗೂಡು ಎಲ್ಲವೂ ಅವಳ ಕ್ಯಾನ್ವಾಸ್. ಹೆಣ್ಣಿನ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ದೇಗುಲದ ಶಿಲ್ಪವಾಗಲಿಲ್ಲ, ಅರಮನೆಯ ಪೀಠೋಪಕರಣವಾಗಲಿಲ್ಲ, ಚಿನ್ನಾಭರಣಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಿಲ್ಲ. ಅವಳ ಮನದಂಗಳದಲ್ಲಿ ಮೂಡಿದ ಭಾವಕ್ಕೆ ಮನೆಯಂಗಳದಲಿ ರಂಗವಲ್ಲಿಯಾಗಲು ಜಾಗ ಸಿಕ್ಕಿತ್ತು. ಇಂತಹ ಗಳಿಗೆಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಕವಿ ಪುತಿನ ಅವರು ಮೇಲುಕೋಟೆ ದೇವಾಲಯದ ಮುಂದೆ ತೀರ ಬಡವೆ, ಸುಕ್ಕು ಮುಖದ ಮುದುಕಿಯೊಬ್ಬಳು ಬಿಟ್ಟ ಹಸೆಯ ಕಂಡು ಬರೆದ ಸಾಲು ‘ದೇವ ಬೊಂಬೆ ಪೂಜೆ ಆಟ ಭಕ್ತಿ ಸೋಜಿಗ’. ಧರ್ಮದ ಹೊದಿಕೆ ಇಲ್ಲದೆ, ದೇವರ ಕಾಟವಿಲ್ಲದೆ, ಬರದ ಬೇಗೆಯಲ್ಲೂ ಮೂಡಿಬರುವ ಕಲೆಯ ಒಳಗೆ ಹೆಣ್ಣಿನ ಕಾವ್ಯ ಅಡಗಿದೆ. ನಿತ್ಯ ನೂತನ.. ಹಾಗೆಯೇ ಚಿರಂತನ.
ಚಿತ್ತಾರಕ್ಕೊಂದು ಹಿಂಬದಿಯಲ್ಲಿ ಬಟ್ಟೆ ಬೇಕಲ್ಲಾ. ಉಟ್ಟು ಹಳೆಯದಾದ ಬಟ್ಟೆ, ಒಂದನ್ನು ಮತ್ತೊಂದಕ್ಕೆ ಹಚ್ಚಿ ಜೋಡಿಸಿ ಅದಕ್ಕೇ ಒಂದು ಹೊಸತನವನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಕೌದಿ ಮಾಡುತ್ತಾಳೆ. ಆ ಕೌದಿಯ ಮೇಲೆ ಸೂಜಿ ದಾರದಲ್ಲಿ ಹಸೆ ಬರೆಯುತ್ತಾಳೆ. ಮನದ ಮಾತಿಗೆ ಕಾಸು ಬೇಕಿಲ್ಲ. ಈ ಸವಾಲುಗಳು ಜಾಗತಿಕ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೂ ಸೆಡ್ಡು ಹೊಡೆಯುತ್ತವೆ.
ಇದೇ ಹಸೆಗೆ ದೇಹವೇ ಭಿತ್ತಿಯಾದಾಗ ಹಚ್ಚೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಮುಂದುವರೆದು ಹೆಣ್ಣಿನ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯ ನೆಲೆಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಿದರೆ ಕಾಣವುದು ಅವಳ ಅಂಗೈ ಮುಂಗೈ ಮೇಲೆ ಬಿಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮದರಂಗಿ (ಮೆಹಂದಿ) ಅಥವಾ ಹೆನ್ನಾ. ಗೋರಂಟಿ ಗಿಡದ ಸೊಪ್ಪನ್ನು ಅರೆದು ಮೈಮೇಲೆ ಬಣ್ಣ ಬರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ. ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳು ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ಅಲಂಕರಿಸಿ ಕೊಳ್ಳುವುದರಲ್ಲೇ ಕಳೆದು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಾರಲ್ಲಾ ಎಂದು ಬೇಸರಿಸುತ್ತಿದ್ದೆ. ಆದರೆ ಈಗ ಅನ್ನಿಸುತ್ತಿದೆ ಇಲ್ಲಾ ಹೆಣ್ಣು ತನ್ನ ದೇಹವನ್ನೇ ಕ್ಯಾನ್ವಾಸ್ ಆಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾಳೆ. ಬೇರೆ ಭಿತ್ತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿತ್ತೋ ಇಲ್ಲವೋ ಅವಳ ದೇಹವೇ ಭಿತ್ತಿಯಾದರೆ ಕೇಳುವವರಾರು. ಬಹುಶಃ ಹೆಣ್ಣು ಅವಳ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಹುಡುಕಿಕೊಂಡ ತನ್ನದೇ ಆದ ನೆಲೆಗಳು. ಮಣಿ. ಹವಳ, ಕವಡೆ, ಕನ್ನಡಿ, ದಂತ, ಹಕ್ಕಿ ಪುಕ್ಕ, ಹೂವು, ಎಲೆ ಸಿಕ್ಕಿದ್ದೆಲ್ಲಾ ಅವಳಿಗೆ ಆಭರಣಗಳೇ ಆಗಿವೆ. ಚಿನ್ನ ಬೆಳ್ಳಿ ದಕ್ಕಿದ್ದು ಕೆಲವರಿಗೆ ಮಾತ್ರ. ದಕ್ಕಿದಾಗ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಅಂದಗೊಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಹಿಂದೆ ಬಿದ್ದಿಲ್ಲ. ಅವರ ಸೌಂದರ್ಯ ಪ್ರಜ್ಞೆ ಇಲ್ಲಿನ ಪ್ರಶ್ನೆಯಲ್ಲ. ಇವೆಲ್ಲಾ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯ ಮಾರ್ಗಗಳೆಂಬುದನ್ನು ಯೋಚಿಸಿದರೆ ಅವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಗೌರವಿಸಬೇಕೆನಿಸುತ್ತದೆ. ಅದೇ ಸಂಪ್ರದಾಯವೆಂಬ ಹೇರಿಕೆಯಾಗತೊಡಗಿದರೆ ಅದರಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಅವಳ ಬಿಡುಗಡೆಯ ದಾರಿಯಾಗಿ ಕಂಡಿರುತ್ತದೆ.ಆಧುನಿಕ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಯುವತಿಯರು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾದ ಹೆಣ್ಣಿನ ಅಲಂಕಾರವನ್ನು ಕಳಚಿಟ್ಟಾಗ, ಅದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಅವೆಲ್ಲವೂ ಒತ್ತಡವಾಗಿ ಕಂಡಿತ್ತು. ತನ್ನ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಡಿಗೆ ಇಡುವಾಗ ತುಟಿಗೆ ರಂಗನ್ನು ಏರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಾಗ ಅವಳ ಮುಖಕ್ಕಿಂತ, ಮುಖ ಕಾಣುವ ಕನ್ನಡಿ ಕ್ಯಾನ್ವಾಸ್ ಆಗಿರುತ್ತದೆ. ಕೆಲವರಿಗೆ ಕನ್ನಡಿ ಸಂಗಾತಿಯೇ ಆಗಿರುತ್ತದೆ. ತನ್ನದೇ ಮುಖವನ್ನು ಅಲಂಕಾರದ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿಸಿಕೊಳ್ಳದಿದ್ದರೂ ಮತ್ತೊಂದು ಹೆಣ್ಣನ್ನು ತನ್ನ ಕಲ್ಪನೆಯ ಕುಂಚಕ್ಕೆ ಹಾಳೆಯಾಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ. ಅವರಿವರ ಜಡೆ ಹೆಣೆದು ಮಲ್ಲಿಗೆಯ ಹೂ ಪೋಣಿಸುತ್ತಾ ಕಳೆವ ಅವಳ ಗಳಿಗೆ ಆಪ್ಯಾಯಮಾನವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಒಮ್ಮೆ ಮೈಸೂರಿನಿಂದ ಬೆಂಗಳೂರಿಗೆ ಬರಲು ಮುಂಜಾನೆ ಆರು ಗಂಟೆಯ ರೈಲಿನಲ್ಲಿ ಹೊರಟೆ. ಲೇಡೀಸ್ ಕಂಪಾರ್ಟ್‌ಮೆಂಟ್. ಅದರಲ್ಲಿದ್ದ ಬಹುತೇಕ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು ಗಾರ್ಮೆಂಟ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ ದುಡಿಮೆಗೆ ಹೋಗುವವರು. ಬೆಂಗಳೂರು ತಲುಪುವ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಆ ಬೋಗಿ ಕಿಕ್ಕಿರಿದು ಹೋಗಿತ್ತು. ಯಾರೋ ಯಾರಿಗೋ ಜಡೆ ಹಾಕುತ್ತಿದ್ದರು. ಮತ್ತೊಬ್ಬರು ಸೀರೆಯ ಸೆರಗನ್ನು ಓರಣ ಮಾಡಿ ಪಿನ್ ಹಾಕುತ್ತಿದ್ದರು. ರೈಲಿನ ಸದ್ದಿನ ಹಿಮ್ಮೇಳದಲ್ಲಿ ಅವರ ನೋವು–ನಲಿವುಗಳು ಪಿಸುಗುಟ್ಟಿದ್ದವು.
ಹೆಣ್ಣು ತನ್ನ ಎಳೆಯ ಕಂದಮ್ಮನಿಗೆ ಹೆಣೆಯುವ ಕುಚ್ಚು ಕುವಾಲಿ ಒಡಲ ಸಂಭಾಷಣೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹಗಲು–ರಾತ್ರಿ ಮೈಮುರಿದು ದುಡಿಯುವ ಹೆಣ್ಣಿಗೆ ಇಂತಹ ಗಳಿಗೆ ಅವಳ ಭಾವಕ್ಕೊಂದು ತಂಗುದಾಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಗಳಿಗೆ ಕಳೆದು ಮತ್ತೆ ಮುಳ್ಳಿನ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಹೆಜ್ಜೆಹಾಕುತ್ತಾಳೆ. ಅವಳಿಗಲ್ಲಿ ತನ್ನದೆಂಬ ಹೆಸರಾಸೆ ಇಲ್ಲ. ಮುಂಜಾನೆ ಅರಳಿ ಮುಸ್ಸಂಜೆಗೆ ಅವಳ ಕಲೆ ಮಾಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಅವಳ ಜೀವ ಚೈತನ್ಯ ಬಾಡದೆ ಸೆಲೆ ಸಿಕ್ಕಾಗ ಮತ್ತೆ ಅರಳುತ್ತದೆ.
ಬೇರೆಬೇರೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಬೇರೆಯದೇ ರೀತಿಯ ದಾರಿಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡಿದ್ದಾಳೆ ಎನಿಸುತ್ತದೆ. ದಸರಾ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಮೈಸೂರು ಮತ್ತು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲ ಊರುಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ಗೊಂಬೆ ಹಬ್ಬದಲ್ಲಿ ಇಂತಹದೇ ಮರ್ಮ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ತಮಿಳುನಾಡಿನಿಂದ ಅದರಲ್ಲೂ ಆಳುವ ವರ್ಗದ ನೆಲೆಯಿಂದ ಹರಿದು ಬಂದಿರುವ ಈ ಕಲೆ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳ ಆಕರ್ಷಣೆಯಾಗಿ ಉಳಿದು ಬಂದಿದೆ. ಇದಕ್ಕೊಂದು ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಧರ್ಮದ ಹೊದಿಕೆಯಿದ್ದು ಆ ಹೊದಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ ಆ ಕಲೆಯನ್ನು ಜೀವಂತವಾಗಿ ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ. ಹಿಂದೆ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳನ್ನು ಮದುವೆ ಮಾಡಿ ಕಳುಹಿಸಿ ಕೊಡುವಾಗ ಅವರು ಸಣ್ಣ ವಯಸ್ಸಿನವರಾಗಿರುತ್ತಿದ್ದರು. ಏಳೆಂಟು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಗೊಂಬೆಯ ಜೊತೆ ಆಟವಾಡಬೇಕಾದ ಆ ಮಕ್ಕಳ ಕೈಗೆ ಮರದ ಗೊಂಬೆಯನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಮರದಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ರಾಜಾ–ರಾಣಿಯರ ಆ ಗೊಂಬೆಗಳನ್ನು ಹಬ್ಬದಲ್ಲಿಟ್ಟು ಪೂಜೆಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅದು ಹಬ್ಬವಾಗದಿದ್ದರೆ ಆ ಗೊಂಬೆಗಳಿಗೆ ಪುಟಾಣಿ ಲಂಗ ಸೀರೆಯನ್ನು ಉಡಿಸಿ ಆಟವಾಡಲು ಯಾರೂ ಬಿಡುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಹಬ್ಬದ ನೆಪದಲ್ಲಿ ಗೊಂಬೆಗಳನ್ನು ಕೂಡಿಹಾಕಲು ಅವಳಿಗೆ ಅವಕಾಶ ಸಿಕ್ಕಿರಬೇಕು.
ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿರುವ ಎಪ್ಪತ್ತರ ಹರೆಯದ ವನಜಾ ಅವರದ್ದು ಈಗಲೂ ಬತ್ತದ ಚೈತನ್ಯ. ಇಂದಿಗೂ ಮನೆಯ ತುಂಬಾ ಗೊಂಬೆಗಳನ್ನಿಟ್ಟು ಅಲಂಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಇಳಿ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲೂ ತನ್ನೊಳಗಿನ ಮಗುವಿನ ಭಾವವನ್ನು ಜೀವಂತವಾಗಿರಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಕೆಲಸ ಮುಗಿಸಿ ಬಿಡುವಾದಾಗಲೆಲ್ಲಾ ಗೊಂಬೆಗಳ ಸೀರೆಗೆ ಅಂಚುಕಟ್ಟುತ್ತಾರೆ. ಕೊಳ್ಳೆಗಾಲದ ನೇಯ್ಗೆ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಲತಾ, ಶಾರದಾ ಅಕ್ಕತಂಗಿಯರು ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಜಾಗವಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ನೇಯುವ ರಾಟೆಯ ಸಂದಿಗೊಂದಿಯಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಗೊಂಬೆಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಪುಡಿಗಾಸು ಉಳಿಸಿ ಅವರಿವರಿಂದ ಗೊಂಬೆಗಳನ್ನು ತರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ದಸರಾ ಮೆರವಣಿಗೆಯ ಒಂದೊಂದು ಗೊಂಬೆಯೂ ಅವರ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಜೀವ ಪಡೆಯುತ್ತದೆ.
ಮೈಸೂರು, ಕೊಳ್ಳೆಗಾಲ, ಚಾಮರಾಜನಗರ, ತಮಿಳುನಾಡು, ಆಂಧ್ರ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ರೂಢಿಯಲ್ಲಿರುವ ಈ ಹಬ್ಬ ಎಲ್ಲಾ ಇಕ್ಕಟ್ಟುಗಳ ನಡುವೆ ಹೆಣ್ಣು ತನ್ನ ಎಳೆತನವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡಿದೆ. ಹೊರಜಗತ್ತಿನ ಗಮನಕ್ಕೆ ಬರಲಿ ಬಿಡಲಿ ಅವಳ ಮೌನದಲ್ಲಿ ಗೊಂಬೆಗಳು ಮಾತನಾಡುತ್ತವೆ. ಅವಳ ಸಂಸಾರದಲ್ಲಿ ಸುಖವಿದೆಯೋ ಇಲ್ಲವೋ ಅವಳ ಗೊಂಬೆಯ ಸಂಸಾರದಲ್ಲಿ ಸದಾ ಸಂಭ್ರಮವಿರುತ್ತದೆ. ಆ ದಿನಕ್ಕಾಗಿ ವರ್ಷವೆಲ್ಲಾ ಸಿದ್ಧತೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ. ಗೊಂಬೆಯಾಟಕ್ಕೂ ಹಬ್ಬದ ಮೆರಗು ಮೂಡುತ್ತದೆ.
ನಿಮ್ಮ ಅನಿಸಿಕೆ ತಿಳಿಸಿ: editpagefeedback@prajavani.co.in
ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಆ್ಯಪ್ ಇಲ್ಲಿದೆ: ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ | ಐಒಎಸ್ | ವಾಟ್ಸ್ಆ್ಯಪ್, ಎಕ್ಸ್, ಫೇಸ್ಬುಕ್ ಮತ್ತು ಇನ್‌ಸ್ಟಾಗ್ರಾಂನಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಫಾಲೋ ಮಾಡಿ.