<p><strong>ವರ್ಜನೀಯೋ ಮತಿಮತಾ ದುರ್ಜನಃ ಸಖ್ಯವೈರಯೋಃ ।</strong></p>.<p><strong>ಶ್ವಾ ಭವತ್ಯುಪಘಾತಾಯ ಲಿಹನ್ನಪಿ ದಶನ್ನಪಿ ।।</strong></p>.<p>ಇದರ ತಾತ್ಪರ್ಯ ಹೀಗೆ:</p>.<p>‘ಬುದ್ಧಿವಂತನಾದವನು ಸ್ನೇಹ ಮತ್ತು ದ್ವೇಷ – ಇವೆರಡರಿಂದಲೂ ದುರ್ಜನನನ್ನು ದೂರ ಮಾಡಬೇಕು. ಇದು ಹೇಗೆಂದರೆ, ನಾಯಿ ನೆಕ್ಕಿದರೂ ಅಷ್ಟೆ, ಕಚ್ಚಿದರೂ ಅಷ್ಟೆ – ಅಪಘಾತವೇ ಆಗುವುದು.’</p>.<p>ಕೆಟ್ಟವರ ಹತ್ತಿರವೇ ಸುಳಿಯಬಾರದು ಎಂದು ಸುಭಾಷಿತ ಹೇಳುತ್ತಿದೆ; ಅವರ ಸ್ನೇಹವೂ ಬೇಡ, ದ್ವೇಷವೂ ಬೇಡ – ಎಂಬುದು ಅದರ ನಿಲವು.</p>.<p>ಕೆಟ್ಟವರ ಸ್ಥಾಯಿಗುಣವೇ ಕೇಡುತನ. ಇಂಥವರ ಜೊತೆ ಸ್ನೇಹ ಮಾಡಿದರೂ ತೊಂದರೆಯೇ, ದ್ವೇಷ ಮಾಡಿದರೂ ತೊಂದರೆಯೇ. ಇವರ ಜೊತೆ ಮಾಡುವ ಸ್ನೇಹ ಯಾವಾಗ ಬೇಕಾದರೂ ಅದು ದ್ವೇಷ ಆಗಬಹುದು; ಇನ್ನು ದ್ವೇಷವಂತೂ ಸರಿಯೇ ಸರಿ! ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ದುರ್ಜನರು ಯಾರೊಂದಿಗೂ ಸ್ನೇಹ ಮಾಡಲಾರರು. ಏಕೆಂದರೆ ಸ್ನೇಹದಲ್ಲಿ ನಂಬಿಕೆ–ವಿಶ್ವಾಸಗುಣಗಳು ಪ್ರಧಾನವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ದುರ್ಜನ ತನ್ನನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಇನ್ನೊಬ್ಬರನ್ನು ನಂಬಲಾರ; ತನ್ನ ಬಗ್ಗೆಯಲ್ಲದೆ ಇನ್ನೊಬ್ಬರ ಒಳಿತಿನ ಬಗ್ಗೆ ಯೋಚಿಸಲಾರ. ಸ್ವಾರ್ಥ ಒಂದೇ ಅವನ ಸಹಜಗುಣ. ಇಂಥವನ ಸ್ನೇಹವನ್ನು ಹೇಗೆ ನಂಬುವುದು? ದುರ್ಜನರ ಲಕ್ಷಣವನ್ನು ಇನ್ನೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದೆ:</p>.<p><strong>‘ಮುಖಂ ಪದ್ಮದಲಾಕಾರಂ ವಾಣೀ ಚಂದನಶೀತಲಾ ।</strong></p>.<p><strong>ಹೃದಯಂ ಕರ್ತರೀತುಲ್ಯಂ ತ್ರಿವಿಧಂ ಧೂರ್ತಲಕ್ಷಣಮ್ ।।</strong></p>.<p>’ಮುಖ ಪದ್ಮದಳದಂತೆ ಸೊಗಸಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಮಾತು ಶ್ರೀಗಂಧದಂತೆ ತಂಪಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಹೃದಯವು ಕತ್ತರಿಯಂತೆ ಹರಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ – ಇವು ಮೂರು ಧೂರ್ತರ ಲಕ್ಷಣ’ ಎಂಬುದು ಈ ಪದ್ಯದ ತಾತ್ಪರ್ಯ.</p>.<p>ಇನ್ನೊಂದು ಸುಭಾಷಿತವು ದುರ್ಜನರ ಸ್ವಭಾವ ಹೇಗೆ ಸಮಯಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಬದಲಾವಣೆ ಆಗುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಹೀಗೆ ಹೇಳುತ್ತಿದೆ:</p>.<p><strong>ಸಂಪತ್ತೌ ಕರ್ಕಶಂ ಚಿತ್ತಂ ಖಲಸ್ಯಾಪದಿ ಕೋಮಲಮ್ ।</strong></p>.<p><strong>ಶೀತಲಂ ಕಠಿನಂ ಪ್ರಾಯಸ್ತಪ್ತಂ ಮೃದು ಭವತ್ಯಯಃ ।।</strong></p>.<p>’ಕೆಟ್ಟವನ ಮನಸ್ಸು ಸಂಪತ್ತಿದ್ದಾಗ ಕರ್ಕಶ, ಆಪತ್ತು ಬಂದಾಗ ಕೋಮಲ; ತಣ್ಣಗಿರುವಾಗ ಕಬ್ಬಿಣ ಕಠೋರ, ಬಿಸಿಯಾದಾಗ ಮೃದು‘ ಎನ್ನುತ್ತಿದೆ ಈ ಸುಭಾಷಿತ.</p>.<p>ದುರ್ಜನ ಎಂಬುವನು ಇದ್ದಿಲಿನಂತೆ; ಬಿಸಿಯಾಗಿದ್ದಾಗ ಕೆಂಡ, ತಣ್ಣಗಿದ್ದಾಗ ಮಸಿ. ಹೀಗಾಗಿ ದುರ್ಜನರ ಹತ್ತಿರವೂ ಸುಳಿಯಬಾರದು.</p>.<div><p><strong>ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಆ್ಯಪ್ ಇಲ್ಲಿದೆ: <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.tpml.pv">ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ </a>| <a href="https://apps.apple.com/in/app/prajavani-kannada-news-app/id1535764933">ಐಒಎಸ್</a> | <a href="https://whatsapp.com/channel/0029Va94OfB1dAw2Z4q5mK40">ವಾಟ್ಸ್ಆ್ಯಪ್</a>, <a href="https://www.twitter.com/prajavani">ಎಕ್ಸ್</a>, <a href="https://www.fb.com/prajavani.net">ಫೇಸ್ಬುಕ್</a> ಮತ್ತು <a href="https://www.instagram.com/prajavani">ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಂ</a>ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಫಾಲೋ ಮಾಡಿ.</strong></p></div>
<p><strong>ವರ್ಜನೀಯೋ ಮತಿಮತಾ ದುರ್ಜನಃ ಸಖ್ಯವೈರಯೋಃ ।</strong></p>.<p><strong>ಶ್ವಾ ಭವತ್ಯುಪಘಾತಾಯ ಲಿಹನ್ನಪಿ ದಶನ್ನಪಿ ।।</strong></p>.<p>ಇದರ ತಾತ್ಪರ್ಯ ಹೀಗೆ:</p>.<p>‘ಬುದ್ಧಿವಂತನಾದವನು ಸ್ನೇಹ ಮತ್ತು ದ್ವೇಷ – ಇವೆರಡರಿಂದಲೂ ದುರ್ಜನನನ್ನು ದೂರ ಮಾಡಬೇಕು. ಇದು ಹೇಗೆಂದರೆ, ನಾಯಿ ನೆಕ್ಕಿದರೂ ಅಷ್ಟೆ, ಕಚ್ಚಿದರೂ ಅಷ್ಟೆ – ಅಪಘಾತವೇ ಆಗುವುದು.’</p>.<p>ಕೆಟ್ಟವರ ಹತ್ತಿರವೇ ಸುಳಿಯಬಾರದು ಎಂದು ಸುಭಾಷಿತ ಹೇಳುತ್ತಿದೆ; ಅವರ ಸ್ನೇಹವೂ ಬೇಡ, ದ್ವೇಷವೂ ಬೇಡ – ಎಂಬುದು ಅದರ ನಿಲವು.</p>.<p>ಕೆಟ್ಟವರ ಸ್ಥಾಯಿಗುಣವೇ ಕೇಡುತನ. ಇಂಥವರ ಜೊತೆ ಸ್ನೇಹ ಮಾಡಿದರೂ ತೊಂದರೆಯೇ, ದ್ವೇಷ ಮಾಡಿದರೂ ತೊಂದರೆಯೇ. ಇವರ ಜೊತೆ ಮಾಡುವ ಸ್ನೇಹ ಯಾವಾಗ ಬೇಕಾದರೂ ಅದು ದ್ವೇಷ ಆಗಬಹುದು; ಇನ್ನು ದ್ವೇಷವಂತೂ ಸರಿಯೇ ಸರಿ! ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ದುರ್ಜನರು ಯಾರೊಂದಿಗೂ ಸ್ನೇಹ ಮಾಡಲಾರರು. ಏಕೆಂದರೆ ಸ್ನೇಹದಲ್ಲಿ ನಂಬಿಕೆ–ವಿಶ್ವಾಸಗುಣಗಳು ಪ್ರಧಾನವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ದುರ್ಜನ ತನ್ನನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಇನ್ನೊಬ್ಬರನ್ನು ನಂಬಲಾರ; ತನ್ನ ಬಗ್ಗೆಯಲ್ಲದೆ ಇನ್ನೊಬ್ಬರ ಒಳಿತಿನ ಬಗ್ಗೆ ಯೋಚಿಸಲಾರ. ಸ್ವಾರ್ಥ ಒಂದೇ ಅವನ ಸಹಜಗುಣ. ಇಂಥವನ ಸ್ನೇಹವನ್ನು ಹೇಗೆ ನಂಬುವುದು? ದುರ್ಜನರ ಲಕ್ಷಣವನ್ನು ಇನ್ನೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದೆ:</p>.<p><strong>‘ಮುಖಂ ಪದ್ಮದಲಾಕಾರಂ ವಾಣೀ ಚಂದನಶೀತಲಾ ।</strong></p>.<p><strong>ಹೃದಯಂ ಕರ್ತರೀತುಲ್ಯಂ ತ್ರಿವಿಧಂ ಧೂರ್ತಲಕ್ಷಣಮ್ ।।</strong></p>.<p>’ಮುಖ ಪದ್ಮದಳದಂತೆ ಸೊಗಸಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಮಾತು ಶ್ರೀಗಂಧದಂತೆ ತಂಪಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಹೃದಯವು ಕತ್ತರಿಯಂತೆ ಹರಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ – ಇವು ಮೂರು ಧೂರ್ತರ ಲಕ್ಷಣ’ ಎಂಬುದು ಈ ಪದ್ಯದ ತಾತ್ಪರ್ಯ.</p>.<p>ಇನ್ನೊಂದು ಸುಭಾಷಿತವು ದುರ್ಜನರ ಸ್ವಭಾವ ಹೇಗೆ ಸಮಯಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಬದಲಾವಣೆ ಆಗುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಹೀಗೆ ಹೇಳುತ್ತಿದೆ:</p>.<p><strong>ಸಂಪತ್ತೌ ಕರ್ಕಶಂ ಚಿತ್ತಂ ಖಲಸ್ಯಾಪದಿ ಕೋಮಲಮ್ ।</strong></p>.<p><strong>ಶೀತಲಂ ಕಠಿನಂ ಪ್ರಾಯಸ್ತಪ್ತಂ ಮೃದು ಭವತ್ಯಯಃ ।।</strong></p>.<p>’ಕೆಟ್ಟವನ ಮನಸ್ಸು ಸಂಪತ್ತಿದ್ದಾಗ ಕರ್ಕಶ, ಆಪತ್ತು ಬಂದಾಗ ಕೋಮಲ; ತಣ್ಣಗಿರುವಾಗ ಕಬ್ಬಿಣ ಕಠೋರ, ಬಿಸಿಯಾದಾಗ ಮೃದು‘ ಎನ್ನುತ್ತಿದೆ ಈ ಸುಭಾಷಿತ.</p>.<p>ದುರ್ಜನ ಎಂಬುವನು ಇದ್ದಿಲಿನಂತೆ; ಬಿಸಿಯಾಗಿದ್ದಾಗ ಕೆಂಡ, ತಣ್ಣಗಿದ್ದಾಗ ಮಸಿ. ಹೀಗಾಗಿ ದುರ್ಜನರ ಹತ್ತಿರವೂ ಸುಳಿಯಬಾರದು.</p>.<div><p><strong>ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಆ್ಯಪ್ ಇಲ್ಲಿದೆ: <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.tpml.pv">ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ </a>| <a href="https://apps.apple.com/in/app/prajavani-kannada-news-app/id1535764933">ಐಒಎಸ್</a> | <a href="https://whatsapp.com/channel/0029Va94OfB1dAw2Z4q5mK40">ವಾಟ್ಸ್ಆ್ಯಪ್</a>, <a href="https://www.twitter.com/prajavani">ಎಕ್ಸ್</a>, <a href="https://www.fb.com/prajavani.net">ಫೇಸ್ಬುಕ್</a> ಮತ್ತು <a href="https://www.instagram.com/prajavani">ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಂ</a>ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಫಾಲೋ ಮಾಡಿ.</strong></p></div>