ಬುದ್ಧ ಎಲ್ಲ ಕಾಲದ ಮಹಾಮಾರ್ಗ

ಈಗ ಜಗತ್ತಿನೆಲ್ಲೆಡೆ ಒಂದೇ ಮಾತು; ಯಾರನ್ನು ಮಾತನಾಡಿಸಿದರೂ ಅಥವಾ ಯಾರು ಮಾತನಾಡಿದರೂ ಒಂದೇ ಮಾತು; ಮಾತಿನ ಆರಂಭವೋ ಅಥವಾ ಮುಕ್ತಾಯವೋ ಒಂದೇ ಮಾತು: ಕೊರೊನಾ, ಕೊರೊನಾ...

. ಜಗತ್ತು ಈಗ ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಕೊರೊನಾವೈರಸ್ನ ದಾಳಿಯಿಂದ ಎದುರಾಗಿರುವ ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧತೆಯ ನಡುವೆಯೇ ಬುದ್ಧಜಯಂತಿ ಬಂದಿದೆ. ಬುದ್ಧನ ಕಾಣ್ಕೆ ನಮ್ಮ ಈಗಿನ ಆಘಾತದ ನಡುವೆಯೂ ನೆಮ್ಮದಿಯನ್ನಾಗಲೀ ಸಾಂತ್ವನವನ್ನಾಗಲೀ ಕೊಟ್ಟೀತೆ?

. ಸಂಬೋಧಿಯನ್ನು ಪಡೆದ ಬುದ್ಧ ಅ ತಾನು ಕಂಡ ದರ್ಶನವನ್ನು ಜಗತ್ತಿಗೂ ಬೋಧಿಸಿದನಷ್ಟೆ! ಹೀಗೆ ಅವನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಉಪದೇಶಿಸಿದ ಸಂದರ್ಭವನ್ನು ‘ಧರ್ಮಚಕ್ರಪ್ರವರ್ತನ’ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಈ ವಿವರಗಳು ‘ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ’ದಲ್ಲಿ ಮೂಡಿವೆ. ಅದರ ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದು:

. ‘ದುಃಖ ಎಂಬುದು ಆರ್ಯಸತ್ಯ (ಇದು ಮೊದಲನೆಯ ಆರ್ಯಸತ್ಯ). ಜನನ ದುಃಖ, ಮುಪ್ಪು ದುಃಖ, ರೋಗ ದುಃಖ, ಸಾವು ದುಃಖ; ನಮಗೆ ಅಪ್ರಿಯವಾದವು ದುಃಖ, ನಮಗೆ ಇಷ್ಟವಾದುದು ದೊರಕದಿದ್ದಾಗ ದುಃಖ.

. ‘ದುಃಖಸಮುದಯ ಇನ್ನೊಂದು ಆರ್ಯಸತ್ಯ (ಇದು ಎರಡನೆಯದ್ದು). ದುಃಖಕ್ಕೆ ಮೂಲಕಾರಣವಾದಂಥವು ಇವು; ನಮ್ಮ ಹುಟ್ಟಿಗೂ ನರಳಾಟಕ್ಕೂ ಇಷ್ಟಾನಿಷ್ಟಗಳಿಗೂ ಕಾರಣವಾದಂಥವು; ಇವುಗಳ ಮೂಲವೇ ತೃಷ್ಣಾ; ಎಂದರೆ ಬಯಕೆ. ಇವೇ ಕಾಮತೃಷ್ಣಾ, ಭವತೃಷ್ಣಾ, ವಿಭವತೃಷ್ಣಾ.

. ‘ದುಃಖನಿರೋಧ ಎಂಬುದು ಮತ್ತೊಂದು ಆರ್ಯಸತ್ಯ (ಮೂರನೆಯದು). ನಮ್ಮ ಬಯಕೆಗಳನ್ನು (ತೃಷ್ಣಾ) ನಿರೋಧಿಸಿ, ಎಂದರೆ ಅವುಗಳಿಂದ ಬಿಡಿಸಿಕೊಂಡು, ಅವುಗಳಿಗೆ ಆಶ್ರಯವನ್ನು ನೀಡದಿರುವುದು.

. ‘ದುಃಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀಪ್ರತಿಪದಾ. ಇದು ಕಡೆಯ ಆರ್ಯಸತ್ಯ (ನಾಲ್ಕನೆಯದು). ನಮಗೆ ಒದಗಿರುವ ದುಃಖಗಳಿಂದ ಬಿಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ನೆರವಾಗುವ ದಾರಿಗಳು; ಇವು ಎಂಟು – ಆರ್ಯ ಅಷ್ಟಾಂಗಿಕಮಾರ್ಗ. ಇವೇ: ಸಮ್ಯಕ್ ದೃಷ್ಟಿ, ಸಮ್ಯಕ್ ಸಂಕಲ್ಪ, ಸಮ್ಯಕ್ ವಾಕ್, ಸಮ್ಯಕ್ ಕರ್ಮ, ಸಮ್ಯಗ್ ಆಜೀವ, ಸಮ್ಯಕ್ ವ್ಯಾಯಾಮ, ಸಮ್ಯಕ್ ಸ್ಮೃತಿ ಮತ್ತು ಸಮ್ಯಕ್ ಸಮಾಧಿ.’

. ಬುದ್ಧ ಉಪದೇಶಿಸಿರುವ ಈ ಆರ್ಯಸತ್ಯಗಳ ಬೆಳಕು ಎಲ್ಲ ಕಾಲದ ಕತ್ತಲೆಯನ್ನೂ ಕಳೆಯುವಂಥದ್ದು. ಈಗಿನ ಸಂದರ್ಭಕ್ಕೆ ಹೇಗೆ ಒದಗೀತು ಎನ್ನುವುದನ್ನು ನೋಡೋಣ.

. ಈಗ ನಮ್ಮ ಮುಂದೆ ದುಃಖವೊಂದು ನಿಂತಿದೆ. ಅದೇ ಕೊರೊನಾ ವೈರಸ್ನ ಹರಡುವಿಕೆ. ಇದು ಮೊದಲನೆಯ ಆರ್ಯಸತ್ಯ. ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವೂ ಇದೆ; ಗ್ಲೋಬಲೈಸೇಷನ್, ನಮ್ಮ ಅಜ್ಞಾನ–ಅಹಂಕಾರ ಮುಂತಾದವು. ಇದು ಎರಡನೆಯ ಆರ್ಯಸತ್ಯ. ಈ ದುಃಖದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯನ್ನು ಪಡೆಯುವ ದಾರಿಯೂ ಉಂಟು: ಎಲ್ಲರೂ ಪರಸ್ಪರ ಅಂತರವನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು; ಲಾಕ್ ಡೌನ್ನ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಪಾಲಿಸುವುದು, ಅನವಶ್ಯಕವಾದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಂದ ವಿಮುಖವಾಗುವುದು – ಹೀಗೆ ಇನ್ನೂ ಹಲವು. ಇದೇ ಮೂರನೆಯ ಆರ್ಯಸತ್ಯ. ಈ ದುಃಖದಿಂದ ಪಾರುಮಾಡುವಂಥ ಶಾಶ್ವತ ದಾರಿಗಳೂ ನಮ್ಮ ಮುಂದಿವೆ; ನಮ್ಮ ಒಟ್ಟು ಜೀವನವಿಧಾನವನ್ನೇ ಆತ್ಮಾವಲೋಕನಕ್ಕೆ ಒಳಪಡಿಸಿ, ಬದಲಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಿದೆ. ನಮ್ಮ ದೃಷ್ಟಿ, ಸಂಕಲ್ಪ, ಮಾತು, ನಡತೆ, ಜೀವನಪೋಷಣೆ, ಚಟುವಟಿಕೆ, ಮನಸ್ಸಿನ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆ–ಏಕಾಗ್ರತೆ – ಇವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಒಳಿತಿನ ಕಡೆಗೆ ತೊಡಗಿಸಬೇಕು. ಇದೇ ದುಃಖದಿಂದ ನಮ್ಮನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸಬಲ್ಲ ದಾರಿ. ಇದೇ ನಾಲ್ಕನೆಯ ಆರ್ಯಸತ್ಯ.

. ಭಾರತೀಯ ದರ್ಶನಗಳ ವಿಶೇಷ ಎಂದರೆ ಅವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಯಾವುದೋ ಒಂದು ಕಾಲ–ದೇಶದ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಕೇಂದ್ರವನ್ನಾಗಿಸಿಕೊಂಡು ಅನ್ವೇಷಣೆಗೆ ತೊಡಗುವುದಿಲ್ಲ; ಅದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಎಲ್ಲ ಕಾಲಕ್ಕೂ ಸಲ್ಲುವಂಥ ಪರಿಹಾರದ ಕಡೆಗೆ ಅದರ ಗಮನವಿರುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೂ ದುಃಖಗಳಿಗೂ ಮೂಲಕಾರಣ ಎಲ್ಲಿದೆ – ಎನ್ನುವುದನ್ನು ತಿಳಿಸಿಕೊಡುವುದು ಅದರ ಉದ್ದೇಶ. ಈ ನಿಲುವನ್ನು ಬೌದ್ಧದರ್ಶನದಲ್ಲೂ ವೇದಾಂತದರ್ಶನದಲ್ಲೂ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ.

. ಇಂದು ಬುದ್ಧನ ದಾರ್ಶನಿಕತೆಯನ್ನು ತುಂಬ ಸಂಕುಚಿತವಾಗಿ ಅರ್ಥೈಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಅವನೊಬ್ಬ ಕೇವಲ ಸಾಮಾಜಿಕ ಹೋರಾಟಗಾರ ಎಂಬಂತೆ ಮಾತ್ರ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಆದರೆ ಅದು ಅವನ ವಿಶಾಲ ದಾರ್ಶನಿಕತೆಯ ಅಡಿಪಾಯದ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿದೆ; ಅವನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿ ಆರ್ಯಸತ್ಯಗಳು, ಅಷ್ಟಾಂಗಿಕಮಾರ್ಗ, ಪಂಚಶೀಲಗಳು, ತ್ರಿರತ್ನಗಳು – ಮುಂತಾದ ಕಾಣ್ಕೆಯ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ಅವನ ಸಮಗ್ರತೆಯನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಿದೆ. ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಪ್ರಜ್ಞೆಯೇ ನಿರ್ವಾಣವೇ ಸಂಬೋಧಿಯೇ ಕರುಣೆಯೇ ಬದುಕಿನ ದಿಟವಾದ ಗುರಿಯಾಗಿರತಕ್ಕದ್ದು ಎಂಬ ಅವನ ಉಪದೇಶವನ್ನೂ ಮರೆಯಬಾರದಷ್ಟೆ!

. ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಆ್ಯಪ್ ಇಲ್ಲಿದೆ: ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ | ಐಒಎಸ್ | ವಾಟ್ಸ್ಆ್ಯಪ್ , ಎಕ್ಸ್ , ಫೇಸ್ಬುಕ್ ಮತ್ತು ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಂ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಫಾಲೋ ಮಾಡಿ.

ಬುದ್ಧ ಎಲ್ಲ ಕಾಲದ ಮಹಾಮಾರ್ಗ

ಚಿನಕುರುಳಿ | ಶುಕ್ರವಾರ, ನವೆಂಬರ್ 22 2024

ಚುರುಮುರಿ: ಐಪಿಎಲ್- ಬಿಪಿಎಲ್!

ದಿನ ಭವಿಷ್ಯ: ಈ ರಾಶಿಯವರಿಗೆ ದೇವತಾನುಗ್ರಹ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಇರಲಿದೆ

ಮಾಜಿ ಸಚಿವ ಬಿ.ಸಿ. ನಾಗೇಶ್‌ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿ ಭಿನ್ನಮತೀಯರು

ಯೋಧಾಸ್ ಗೆಲುವಿನಲ್ಲಿ ಮಿಂಚಿದ ಭವಾನಿ ರಜಪೂತ್

ಫುಟ್‌ಬಾಲ್‌: ಎಜಿಒಆರ್‌ಸಿ ತಂಡಕ್ಕೆ ಗೆಲುವು

ಸಿವಿಎಲ್‌ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಸ್ಮಾರಕ ಟಿಟಿ: ಅನರ್ಘ್ಯಾಗೆ ಕಿರೀಟ

ವೆಸ್ಟ್‌ ಇಂಡೀಸ್‌ ಕ್ರಿಕೆಟ್‌ ಆಟಗಾರರ ಭೇಟಿ ಮಾಡಿದ ಮೋದಿ

ಒಳನೋಟ | ಪೈರಸಿ ಅಪಾರ, ದೂರು ವಿರಳ

ಒಳನೋಟ: ದಾಂಪತ್ಯ ಸಾಂಗತ್ಯಗಳ ಸುತ್ತ

ಒಳನೋಟ | ಹೆಜ್ಜೆ ಹೆಜ್ಜೆಗೂ ಎಸ್‌ಐಟಿ ತನಿಖೆ

ಒಳನೋಟ | ‘ಅಕ್ರಮ ವಲಸೆ’: ನೆಲೆ ವಿಸ್ತಾರ

ಚಿನಕುರುಳಿ | ಶುಕ್ರವಾರ, ನವೆಂಬರ್ 22 2024

ಚುರುಮುರಿ: ಐಪಿಎಲ್- ಬಿಪಿಎಲ್!

ದಿನ ಭವಿಷ್ಯ: ಈ ರಾಶಿಯವರಿಗೆ ದೇವತಾನುಗ್ರಹ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಇರಲಿದೆ

ಮಾಜಿ ಸಚಿವ ಬಿ.ಸಿ. ನಾಗೇಶ್‌ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿ ಭಿನ್ನಮತೀಯರು