<p>ಆಚಾರ್ಯ ಶಂಕರರ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ರಚನೆಗಳಲ್ಲೊಂದು ’ಮನೀಷಾಪಂಚಕ‘ ಎಂಬ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಕಾವ್ಯ.</p>.<p>ಕಾಶಿ ವಿಶ್ವನಾಥನ ದರ್ಶನಕ್ಕಾಗಿ ಶಂಕರರು ಮುನ್ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ನಾಯಿಗಳೊಂದಿಗೆಚಾಂಡಾಲನು ಬರುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ’ದೂರನಿಲ್ಲು, ಅತ್ತ ಹೋಗು‘ ಎಂದು ಶಂಕರರು ಸಂಕೇತಿಸಿದಾಗ, ಚಾಂಡಲನ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕೆ ಶಂಕರರ ಸೂತ್ರರೂಪಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಹೀಗಿವೆ (ಕೆಲವೊಂದು ಸಾಲುಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರವೇ ಇಲ್ಲಿ ಕೊಡಲಾಗಿದೆ):</p>.<p><strong>ಪ್ರವೇಶ</strong>: ಹೋಗತ್ತ ದೂರನಿಲ್ಲೆನುವೆಯಲಯತಿವರನೆ ಅರ್ಥವೇಆಗಲಿಲ್ಲ ನನಗೆ, ಅರಿಯದವನಾ ಯಾರು ಯಾರಿಗೆ ಯಾರಿಂದ ಯಾರು ದೂರ ಹತ್ತಿರಅನ್ನದಿಂದಾದ ಈ ದೇಹದಿಂದ ಆ ದೇಹ ಶರೀರ–ಶರೀರಗಳು ದೂರವಾಗಬೇಕೆನುವಿಯಾದೂರವೇ ಇವೆಯಲ್ಲ? ಹೋಗುವುದೆಲ್ಲಿ? ಹೇಳು ಯತಿಯೇ ಹೇಳು.</p>.<p><strong>ಪಂಚಕ</strong>: ಜಗವೆಲ್ಲ ಇದ್ದು ತೆರೆ ತೆರೆ ಮರೆಯೊಳಗಿರುವ ಆ ದೊಡ್ಡದೊಂದೇ ಎರಡಿಲ್ಲದಿರೆ ಸ್ಚಚ್ಛಸ್ಥಿರ ಮನದೊಳಿಂತು ನೆನೆದಾಗಲಾ ಬುದ್ಧಿ ಪಾವನ ಪಾವಕನಲಿ ಸುಟ್ಟು ಹೋಗುವುದಾ ಹುಟ್ಟುಕಟ್ಟುಗಳು<br />ಎಂದಾರಿರವನೋ ಅವನಾವನಾದರೇನು ಗುರುವೇ ಹೇಳು</p>.<p>ಯೋಗಿಯಾತನೆ ಅವನಿಗಾವುದೋ ಜಾತಿ<br />ಅವನ ನಿಜದರಿವೆ ರೀತಿ ನೀತಿ<br />ಆ ಬ್ರಹ್ಮದರಿವನೊಳಗೆ ಅರಿತರೂ<br />ಮೋಡದೊಳಗೇಂ ಅಡಗುವದೆ ಸೂರ್ಯನ ಗುರುತು<br />ಎಂದಾತನರಿತು ಅದರಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿದ ಮನ<br />ಗುರುವವನೆ ಗುರುವೆಂಬುದೆನ್ನ ಮನ ಮಂದಟ್ಟು</p>.<p>ತನ್ನರಿವೆ ಬ್ರಹ್ಮದರಿವಿನ ಅರಿವೆ<br />ಅದರದೊಂದು ನೂಲು ಸಾಕೇ ಸಾಕು ಗುರುವೆ<br />ಅರಿವಿನನಂತ ಸಮುದ್ರದಲಿ ಮುಳುಗಿ<br />ಪೂರ್ಣದರಿವನ್ನುಂಟುಮಾಡುವ ಉದ್ಬುದ್ಧನಿಗೆ ಇಂದ್ರಾದಿಗಳೇನು ಮಹಾ<br />ಆ ಅಂಥಾ ಗುರು ಯಾವಾನಾದರೂ ಸರಿ<br />ಎಲ್ಲರಿಗಿಂತ ಮೇಲು<br />ಇದೊ ನಿನಗೆರಗುವೆ ಎಸಗುವೆ<br />ಉದ್ದಂಡ ಪ್ರಣಾಮ<br />ಐವರಿಗೂ ಒಟ್ಟಿಗೆ<br />ಮೇಲು ಕೀಳಾಗಲೊಂದೇ ಜನ<br />ಇದೋ ನಿಜ ಕೊನೆಯರಿವೆಂಬುದೆನ್ನ ಮನ<br />ಪಂಚಪ್ರಾಣ ಪ್ರಣವ ಪ್ರಮಾಣ</p>.<div><p><strong>ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಆ್ಯಪ್ ಇಲ್ಲಿದೆ: <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.tpml.pv">ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ </a>| <a href="https://apps.apple.com/in/app/prajavani-kannada-news-app/id1535764933">ಐಒಎಸ್</a> | <a href="https://whatsapp.com/channel/0029Va94OfB1dAw2Z4q5mK40">ವಾಟ್ಸ್ಆ್ಯಪ್</a>, <a href="https://www.twitter.com/prajavani">ಎಕ್ಸ್</a>, <a href="https://www.fb.com/prajavani.net">ಫೇಸ್ಬುಕ್</a> ಮತ್ತು <a href="https://www.instagram.com/prajavani">ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಂ</a>ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಫಾಲೋ ಮಾಡಿ.</strong></p></div>
<p>ಆಚಾರ್ಯ ಶಂಕರರ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ರಚನೆಗಳಲ್ಲೊಂದು ’ಮನೀಷಾಪಂಚಕ‘ ಎಂಬ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಕಾವ್ಯ.</p>.<p>ಕಾಶಿ ವಿಶ್ವನಾಥನ ದರ್ಶನಕ್ಕಾಗಿ ಶಂಕರರು ಮುನ್ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ನಾಯಿಗಳೊಂದಿಗೆಚಾಂಡಾಲನು ಬರುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ’ದೂರನಿಲ್ಲು, ಅತ್ತ ಹೋಗು‘ ಎಂದು ಶಂಕರರು ಸಂಕೇತಿಸಿದಾಗ, ಚಾಂಡಲನ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕೆ ಶಂಕರರ ಸೂತ್ರರೂಪಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಹೀಗಿವೆ (ಕೆಲವೊಂದು ಸಾಲುಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರವೇ ಇಲ್ಲಿ ಕೊಡಲಾಗಿದೆ):</p>.<p><strong>ಪ್ರವೇಶ</strong>: ಹೋಗತ್ತ ದೂರನಿಲ್ಲೆನುವೆಯಲಯತಿವರನೆ ಅರ್ಥವೇಆಗಲಿಲ್ಲ ನನಗೆ, ಅರಿಯದವನಾ ಯಾರು ಯಾರಿಗೆ ಯಾರಿಂದ ಯಾರು ದೂರ ಹತ್ತಿರಅನ್ನದಿಂದಾದ ಈ ದೇಹದಿಂದ ಆ ದೇಹ ಶರೀರ–ಶರೀರಗಳು ದೂರವಾಗಬೇಕೆನುವಿಯಾದೂರವೇ ಇವೆಯಲ್ಲ? ಹೋಗುವುದೆಲ್ಲಿ? ಹೇಳು ಯತಿಯೇ ಹೇಳು.</p>.<p><strong>ಪಂಚಕ</strong>: ಜಗವೆಲ್ಲ ಇದ್ದು ತೆರೆ ತೆರೆ ಮರೆಯೊಳಗಿರುವ ಆ ದೊಡ್ಡದೊಂದೇ ಎರಡಿಲ್ಲದಿರೆ ಸ್ಚಚ್ಛಸ್ಥಿರ ಮನದೊಳಿಂತು ನೆನೆದಾಗಲಾ ಬುದ್ಧಿ ಪಾವನ ಪಾವಕನಲಿ ಸುಟ್ಟು ಹೋಗುವುದಾ ಹುಟ್ಟುಕಟ್ಟುಗಳು<br />ಎಂದಾರಿರವನೋ ಅವನಾವನಾದರೇನು ಗುರುವೇ ಹೇಳು</p>.<p>ಯೋಗಿಯಾತನೆ ಅವನಿಗಾವುದೋ ಜಾತಿ<br />ಅವನ ನಿಜದರಿವೆ ರೀತಿ ನೀತಿ<br />ಆ ಬ್ರಹ್ಮದರಿವನೊಳಗೆ ಅರಿತರೂ<br />ಮೋಡದೊಳಗೇಂ ಅಡಗುವದೆ ಸೂರ್ಯನ ಗುರುತು<br />ಎಂದಾತನರಿತು ಅದರಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿದ ಮನ<br />ಗುರುವವನೆ ಗುರುವೆಂಬುದೆನ್ನ ಮನ ಮಂದಟ್ಟು</p>.<p>ತನ್ನರಿವೆ ಬ್ರಹ್ಮದರಿವಿನ ಅರಿವೆ<br />ಅದರದೊಂದು ನೂಲು ಸಾಕೇ ಸಾಕು ಗುರುವೆ<br />ಅರಿವಿನನಂತ ಸಮುದ್ರದಲಿ ಮುಳುಗಿ<br />ಪೂರ್ಣದರಿವನ್ನುಂಟುಮಾಡುವ ಉದ್ಬುದ್ಧನಿಗೆ ಇಂದ್ರಾದಿಗಳೇನು ಮಹಾ<br />ಆ ಅಂಥಾ ಗುರು ಯಾವಾನಾದರೂ ಸರಿ<br />ಎಲ್ಲರಿಗಿಂತ ಮೇಲು<br />ಇದೊ ನಿನಗೆರಗುವೆ ಎಸಗುವೆ<br />ಉದ್ದಂಡ ಪ್ರಣಾಮ<br />ಐವರಿಗೂ ಒಟ್ಟಿಗೆ<br />ಮೇಲು ಕೀಳಾಗಲೊಂದೇ ಜನ<br />ಇದೋ ನಿಜ ಕೊನೆಯರಿವೆಂಬುದೆನ್ನ ಮನ<br />ಪಂಚಪ್ರಾಣ ಪ್ರಣವ ಪ್ರಮಾಣ</p>.<div><p><strong>ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಆ್ಯಪ್ ಇಲ್ಲಿದೆ: <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.tpml.pv">ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ </a>| <a href="https://apps.apple.com/in/app/prajavani-kannada-news-app/id1535764933">ಐಒಎಸ್</a> | <a href="https://whatsapp.com/channel/0029Va94OfB1dAw2Z4q5mK40">ವಾಟ್ಸ್ಆ್ಯಪ್</a>, <a href="https://www.twitter.com/prajavani">ಎಕ್ಸ್</a>, <a href="https://www.fb.com/prajavani.net">ಫೇಸ್ಬುಕ್</a> ಮತ್ತು <a href="https://www.instagram.com/prajavani">ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಂ</a>ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಫಾಲೋ ಮಾಡಿ.</strong></p></div>