<p>ಗ್ರೀಕ್ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿ ಪ್ಲೇಟೋ ಹೀಗೆ ಬಳಸಿರುವ ರೂಪಕವೊಂದು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಅದೇ ‘ಪ್ಲೇಟೋನ ಗುಹೆ’ (Plato’s Cave).<br /> ಅದೊಂದು ಕತ್ತಲೆಯ ಗುಹೆ; ಉದ್ದನೆಯ ಕೊಳವೆಯಾಕಾರದ್ದು. ಅದರ ಒಂದು ತುದಿಗೆ ಗೋಡೆಯಿದೆ; ಇನ್ನೊಂದು ತುದಿಯಲ್ಲಿ ದ್ವಾರವಿದೆ; ಅಲ್ಲಿ ಬೆಂಕಿಯ ಜ್ವಾಲೆಯಿದೆ. ಇವೆರಡರ ನಡುವೆ ಒಂದಷ್ಟು ಜನರು; ಎಲ್ಲರೂ ಹುಟ್ಟಿನಿಂದಲೇ ಬಂದಿಗಳಾಗಿರುವವರು; ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಸರಪಳಿಯಿಂದ ಬಿಗಿಯಲಾಗಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಕಟ್ಟಿಹಾಕಿರುವುದೂ ಗಮನಾರ್ಹ. ಅವರೆಲ್ಲರೂ ಗುಹೆಯ ಗೋಡೆಯನ್ನು ಮಾತ್ರ ನೋಡಬಲ್ಲರೆ ಹೊರತು, ಅದರ ಬಾಗಿಲ ಕಡೆಗೆ ತಿರುಗಲಾರರು, ಅದನ್ನು ನೋಡಲಾರರು. ಎಂದರೆ ಗುಹಾದ್ವಾರದಿಂದ ಬರುವ ಬೆಳಕನ್ನಾಗಲೀ ಉರಿಯನ್ನಾಗಲೀ ಅವರು ನೋಡಲಾರರು. ಆದರೆ ಆ ಬೆಳಕು ಬಂದಿಗಳ ಹಿಂದಿರುವ ಕೆಲವೊಂದು ವಸ್ತುಗಳ ಮೇಲೆ ಬೀಳುತ್ತದೆ ಅಲ್ಲವೆ? ಹಾಗೆ ಅವುಗಳ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದ ಬೆಳಕು ಬಂದಿಗಳ ಎದುರಿನ ಗೋಡೆಯ ಮೇಲೆ ಆ ವಸ್ತುಗಳ ನೆರಳನ್ನು ಮೂಡಿಸುತ್ತವೆ. ಬೆಳಕು ಬಿದ್ದ ಎಲ್ಲ ವಸ್ತುಗಳ ಆಕೃತಿಗಳೂ ಸಿನಿಮಾಪರದೆಯ ಮೇಲೆ ಕಾಣುವಂತೆ ಅವರಿಗೆ ಗೋಚರಿಸುತ್ತವೆ; ಆದರೆ ಚಪ್ಪಟೆಯಾಗಿ, ನೆರಳಿನಂತೆ; ಯಾವ ವಸ್ತು, ವ್ಯಕ್ತಿಗಳೂ ಮೂಲರೂಪದಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ಅವರಿಗೆ ಬೆಳಕೂ ಕಾಣದು; ವಸ್ತುಗಳೂ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ.</p>.<p><br /> ಈ ರೂಪಕ ಏನನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಿದೆ – ಎನ್ನುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳು ನಡೆದಿವೆ. ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಥವಾ ಸತ್ಯವನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಎಷ್ಟು ಕಷ್ಟ ಎನ್ನುವುದರ ಸಾಂಕೇತಿಕತೆಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದು. ನಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಪಾಡು ಆ ಬಂದಿಗಳಂತೆ; ನಮಗೆ ಮೂಲ ಆಕೃತಿ ಕಾಣದು; ಕಂಡ ಅಸ್ಪಷ್ಟ ನೆರಳಿನ ಆಕೃತಿಗಳನ್ನೇ ನಿಜವೆಂದು ಭಾವಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಯಾವುದನ್ನಾದರೂ ನಾವು ’ಇದೇ ಸತ್ಯ’ ಎಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವ ಮೊದಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಯೋಚಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಹಸುವನ್ನೇ ನೋಡದವನು ಅದರ ನೆರಳನ್ನು ಮಾತ್ರವೇ ಕಂಡು ಹಸುವನ್ನು ವರ್ಣಿಸಿದರೆ ಅದು ಹೇಗಿರಬಲ್ಲದು?<br /> ಪ್ಲೇಟೋ ಈ ರೂಪಕದ ಮೂಲಕ ನಮ್ಮ ತಿಳಿವಳಿಕೆಯ ಮಿತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಎಚ್ಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ ಎನ್ನಬಹುದು.</p>.<div><p><strong>ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಆ್ಯಪ್ ಇಲ್ಲಿದೆ: <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.tpml.pv">ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ </a>| <a href="https://apps.apple.com/in/app/prajavani-kannada-news-app/id1535764933">ಐಒಎಸ್</a> | <a href="https://whatsapp.com/channel/0029Va94OfB1dAw2Z4q5mK40">ವಾಟ್ಸ್ಆ್ಯಪ್</a>, <a href="https://www.twitter.com/prajavani">ಎಕ್ಸ್</a>, <a href="https://www.fb.com/prajavani.net">ಫೇಸ್ಬುಕ್</a> ಮತ್ತು <a href="https://www.instagram.com/prajavani">ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಂ</a>ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಫಾಲೋ ಮಾಡಿ.</strong></p></div>
<p>ಗ್ರೀಕ್ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿ ಪ್ಲೇಟೋ ಹೀಗೆ ಬಳಸಿರುವ ರೂಪಕವೊಂದು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಅದೇ ‘ಪ್ಲೇಟೋನ ಗುಹೆ’ (Plato’s Cave).<br /> ಅದೊಂದು ಕತ್ತಲೆಯ ಗುಹೆ; ಉದ್ದನೆಯ ಕೊಳವೆಯಾಕಾರದ್ದು. ಅದರ ಒಂದು ತುದಿಗೆ ಗೋಡೆಯಿದೆ; ಇನ್ನೊಂದು ತುದಿಯಲ್ಲಿ ದ್ವಾರವಿದೆ; ಅಲ್ಲಿ ಬೆಂಕಿಯ ಜ್ವಾಲೆಯಿದೆ. ಇವೆರಡರ ನಡುವೆ ಒಂದಷ್ಟು ಜನರು; ಎಲ್ಲರೂ ಹುಟ್ಟಿನಿಂದಲೇ ಬಂದಿಗಳಾಗಿರುವವರು; ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಸರಪಳಿಯಿಂದ ಬಿಗಿಯಲಾಗಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಕಟ್ಟಿಹಾಕಿರುವುದೂ ಗಮನಾರ್ಹ. ಅವರೆಲ್ಲರೂ ಗುಹೆಯ ಗೋಡೆಯನ್ನು ಮಾತ್ರ ನೋಡಬಲ್ಲರೆ ಹೊರತು, ಅದರ ಬಾಗಿಲ ಕಡೆಗೆ ತಿರುಗಲಾರರು, ಅದನ್ನು ನೋಡಲಾರರು. ಎಂದರೆ ಗುಹಾದ್ವಾರದಿಂದ ಬರುವ ಬೆಳಕನ್ನಾಗಲೀ ಉರಿಯನ್ನಾಗಲೀ ಅವರು ನೋಡಲಾರರು. ಆದರೆ ಆ ಬೆಳಕು ಬಂದಿಗಳ ಹಿಂದಿರುವ ಕೆಲವೊಂದು ವಸ್ತುಗಳ ಮೇಲೆ ಬೀಳುತ್ತದೆ ಅಲ್ಲವೆ? ಹಾಗೆ ಅವುಗಳ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದ ಬೆಳಕು ಬಂದಿಗಳ ಎದುರಿನ ಗೋಡೆಯ ಮೇಲೆ ಆ ವಸ್ತುಗಳ ನೆರಳನ್ನು ಮೂಡಿಸುತ್ತವೆ. ಬೆಳಕು ಬಿದ್ದ ಎಲ್ಲ ವಸ್ತುಗಳ ಆಕೃತಿಗಳೂ ಸಿನಿಮಾಪರದೆಯ ಮೇಲೆ ಕಾಣುವಂತೆ ಅವರಿಗೆ ಗೋಚರಿಸುತ್ತವೆ; ಆದರೆ ಚಪ್ಪಟೆಯಾಗಿ, ನೆರಳಿನಂತೆ; ಯಾವ ವಸ್ತು, ವ್ಯಕ್ತಿಗಳೂ ಮೂಲರೂಪದಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ಅವರಿಗೆ ಬೆಳಕೂ ಕಾಣದು; ವಸ್ತುಗಳೂ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ.</p>.<p><br /> ಈ ರೂಪಕ ಏನನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಿದೆ – ಎನ್ನುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳು ನಡೆದಿವೆ. ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಥವಾ ಸತ್ಯವನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಎಷ್ಟು ಕಷ್ಟ ಎನ್ನುವುದರ ಸಾಂಕೇತಿಕತೆಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದು. ನಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಪಾಡು ಆ ಬಂದಿಗಳಂತೆ; ನಮಗೆ ಮೂಲ ಆಕೃತಿ ಕಾಣದು; ಕಂಡ ಅಸ್ಪಷ್ಟ ನೆರಳಿನ ಆಕೃತಿಗಳನ್ನೇ ನಿಜವೆಂದು ಭಾವಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಯಾವುದನ್ನಾದರೂ ನಾವು ’ಇದೇ ಸತ್ಯ’ ಎಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವ ಮೊದಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಯೋಚಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಹಸುವನ್ನೇ ನೋಡದವನು ಅದರ ನೆರಳನ್ನು ಮಾತ್ರವೇ ಕಂಡು ಹಸುವನ್ನು ವರ್ಣಿಸಿದರೆ ಅದು ಹೇಗಿರಬಲ್ಲದು?<br /> ಪ್ಲೇಟೋ ಈ ರೂಪಕದ ಮೂಲಕ ನಮ್ಮ ತಿಳಿವಳಿಕೆಯ ಮಿತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಎಚ್ಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ ಎನ್ನಬಹುದು.</p>.<div><p><strong>ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಆ್ಯಪ್ ಇಲ್ಲಿದೆ: <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.tpml.pv">ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ </a>| <a href="https://apps.apple.com/in/app/prajavani-kannada-news-app/id1535764933">ಐಒಎಸ್</a> | <a href="https://whatsapp.com/channel/0029Va94OfB1dAw2Z4q5mK40">ವಾಟ್ಸ್ಆ್ಯಪ್</a>, <a href="https://www.twitter.com/prajavani">ಎಕ್ಸ್</a>, <a href="https://www.fb.com/prajavani.net">ಫೇಸ್ಬುಕ್</a> ಮತ್ತು <a href="https://www.instagram.com/prajavani">ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಂ</a>ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಫಾಲೋ ಮಾಡಿ.</strong></p></div>
