ಕೂಪಮಂಡೂಕತ್ವದ ಹೊಸ ಠರಾವು

ಕನ್ನಡ ನಾಡು, ಅರೆಮನಸ್ಸಿನಿಂದಲೋ ಎಂಬಂತೆ, ಆಚರಿಸಲು ಆರಂಭಿಸಿರುವ ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ ಅಡಿಗರ ಜನ್ಮಶತಾಬ್ದಿಯ ಈ ಗಳಿಗೆಯಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಮನಸ್ಸು ಅವರ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪದ್ಯ ‘ಕೂಪಮಂಡೂಕ’ವನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ.

. 1963ರಲ್ಲಿ ರಚಿತವಾದ ಈ ಕವಿತೆಯು ಗಂಡು-ಹೆಣ್ಣು ಎರಡೂ ಆಗಿರಬಹುದಾದ ಮಧ್ಯವಯಸ್ಸಿನ ವ್ಯಕ್ತಿಪ್ರಜ್ಞೆಯೊಂದು ತನ್ನೊಳಗೇ ನಡೆಸಿರುವ ತೀವ್ರವಾದೊಂದು ಸ್ವಗತಕಥನದ ರೂಪದ್ದು. ‘ನೀನೆಲ್ಲಿ ಈಗ; ಹೆಗಲಿಗೆ ಹೆಗಲ ಕೊಟ್ಟವನು / ಹಾಯಿಯನ್ನುರುಟುರುಟು ಊದಿದವನು, / ದಾರಿಯುದ್ದಕ್ಕು ರಹದಾರಿ ಗಿಟ್ಟಿಸಿ ದಿಳ್ಳಿ / ದ್ವೀಪಾಂತರಕ್ಕೆ ಕೈಕೊಟ್ಟ ಸಖನು?’ - ಎಂದು ಆರಂಭವಾಗುವ ಸಾಲುಗಳು ವಿಚಿತ್ರವಾದೊಂದು ‘ವಿಪ್ರಲಂಭ ಶೃಂಗಾರ’ದ ಆವರಣದೊಳಕ್ಕೆ ನಮ್ಮನ್ನು ಕರೆದೊಯ್ದು ನಿಲ್ಲಿಸುತ್ತವೆ.

. ಈ ನಿರೂಪಕ ಪ್ರಜ್ಞೆಯು ತನ್ನ ಆತ್ಮೀಯ ಒಡನಾಡಿಯಿಂದ ದೂರವಾಗಿದೆ; ಪ್ರಾಯಶಃ ತಾನು ವಂಚಿತನಾದೆ ಎಂಬ ಭಾವವೂ ಆ ಪ್ರಜ್ಞೆಗೆ ಕಾಡುತ್ತಿದೆ. ಹೀಗೆ ಮೋಸಹೋಗಿ, ‘ಮೈಹೇರಿ’ ‘ತಬ್ಬಲಿ ಹಾಗೆ’ ಬಿದ್ದಿರುವ ಈ ಪ್ರಜ್ಞೆಗೆ ತನ್ನ ಸುತ್ತ - ‘ಹೂವು, ಗಿಡ, ಬಳ್ಳಿ, ಮರ, ಪೊದೆ, ಪೊಟ್ಟರೆ / ಮುಖ ತಿರುಗಿಸುತ್ತ ಕಿಲಕಿಲ ನಗುತ್ತವೆ ; ಸುತ್ತ / ಮುತ್ತಲು ಕಿರಾತ ಲೇವಡಿಯ ಪಹರೆ’ ಕಾಣುತ್ತಿದೆ. ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಆ ಲೇವಡಿಯ ನಡುವೆಯೇ ಅದಕ್ಕೊಂದು ಹೊಸ ಅರಿವಿನ ಎಚ್ಚರವೂ ಆಗತೊಡಗಿದೆ-

. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಎಳೆಬಿಸಿಲಿನ ಸಾರಾಯಿ ಕುಡಿದು ನಿಂತಿರುವ ಹೆಳವ ಹಲಸಿನ ಮರ ಅಲ್ಲಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ; ಗೊನೆ ಮಾಗಿರುವ ಬಾಳೆಯ ಮರವು ‘ಜೀವನ್ಮುಕ್ತ’ಗೊಂಡು ಹಳಸುತ್ತಲೇ ‘ಹಿಂಡುಹಿಳ್ಳುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣವೂರಿ’ರುವ ವಿಪರ್ಯಾಸವೂ ಗೋಚರವಾಗುತ್ತದೆ. ಇಂಥ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಆ ಪ್ರಜ್ಞೆಗೆ ತಾನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿರುವ ಪ್ರತಿಭೆಯ ಮೂಲಸೆಲೆಗಳೆಲ್ಲ ನೆನಪಿಗೆ ಬರುತ್ತವೆ; ‘ಒಳಗುಸುರುಕಟ್ಟಿ ಕುದಿವಬ್ಬಿಗಳ / ಎಬ್ಬಿಸೋ ಮೈ ಮುಟ್ಟಿ; ಅಟ್ಟು ಹೊರಗೆ’ ಎಂಬ ಕೋರಿಕೆಯ ಜತೆಗೆ ಆ ಮನಸ್ಸು ಗತಕಾಲದ ಕಡೆಗೆ ಉರುಳುತ್ತದೆ - ಅಂಥ ಬಾಲ್ಯದ ಸ್ಮೃತಿಗಳು ಈ ಪದ್ಯದ ಎರಡನೆಯ ಭಾಗ.

. ಅಡಿಗರು ಈ ಪದ್ಯವನ್ನು ಬರೆದಾಗ ನನಗಿನ್ನೂ ಮೂರು ವರ್ಷ. ಅಷ್ಟರಲ್ಲಾಗಲೇ ಅವರು ‘ಕಟ್ಟುವೆವು ನಾವು’, ‘ಮೋಹನ ಮುರಳಿ’ಗಳ ಗೇಯತೆಯನ್ನು ದಾಟಿ, ಕನ್ನಡದ ಕಾವ್ಯದ ಹೊಸ ‘ಚಂಡೆಮದ್ದಲೆ’ಗಳನ್ನು ಬಾರಿಸಿಯಾಗಿತ್ತು; ಕನ್ನಡದ ನವ್ಯವಿಮರ್ಶಕರು ದುರ್ಬೀನು ಹಿಡಿದು ಅಡಿಗರ ಹೊಸ ರಚನೆಗಳಿಗಾಗಿ ಕಾದಿದ್ದ ಕಾಲ ಅದು. ಕಾವ್ಯಜೀವನದ ಅಂಥ ಉಬ್ಬರದ ನಡುವೆಯೇ ಆಗ, ಅಡಿಗರಿಗೆ ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಒಂದು ‘ವಿಷಾದಯೋಗ’ ಹುಟ್ಟಿತ್ತೆಂದು ಬಲ್ಲವರು ಹೇಳಿದ್ದು ಕೇಳಿದ್ದೇನೆ.

. ತನ್ನೊಳಗಿದ್ದ ಪ್ರತಿಭೆಯೇ ತನಗೆ ‘ಟಾಂಗು ಕೊಟ್ಟು... ವಿಶಾಲ ನೀಲದೆಡೆಗೆ’ ಕಂಬಿಕಿತ್ತಿರುವಂತೆಯೂ ‘ಇದೇ ಪಂದ್ಯದಂತ್ಯ ಮಜಲು’ ಎಂದೂ ಅವರಿಗೆ ಕಾಣತೊಡಗಿತ್ತಂತೆ; ಇನ್ನು ತನ್ನಿಂದ ಮಹತ್ವದ ಪದ್ಯಗಳನ್ನು ಬರೆಯಲು ಅಸಾಧ್ಯವೆಂದು ಆಗವರು ಆಪ್ತರಲ್ಲಿ ತೋಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರಂತೆ. ಅಂಥ ವಿಷಣ್ಣತೆಯ ನಡುವೆಯೇ ಒಂದು ದಿನ, ಈ ಹೊಸ ಕವಿತೆಯನ್ನು ಅವರು ಆಪ್ತರೊಬ್ಬರಿಗೆ ಓದಿಹೇಳಿದ್ದರು - ಎಂಬುದು ನಾನು ಕೇಳಿಬಲ್ಲಂಥ ಈ ಕವಿತೆಯ ‘ಭಾವಸಂದರ್ಭ’!

. ಕವಿತೆಯ ಎರಡನೆಯ ಖಂಡವು, ತನ್ನ ಮೊದಲಿನ ಸಾಲುಗಳ ಕ್ಲೆಬ್ಯವನ್ನೆಲ್ಲ ಕಳಚಿಕೊಂಡು ‘ಸಂಯೋಗ ಶೃಂಗಾರ’ದ ದಬದಬೆಗೆ ಧುಮುಕುತ್ತದೆ. ನಿರೂಪಕ ಮತ್ತು ಅವನ ಒಡನಾಡಿಯ ನಡುವೆ ಈಗ, ನಾನು-ನೀನೆಂಬ ದ್ವೆ ತ ಮಾಯವಾಗಿದೆ; ಆದ್ದರಿಂದ, ನಾನು ಅಥವಾ ನೀನು ಎಂಬ ಈ ಎರಡೂ ವಾಚಕಗಳನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡೂ ಓದಬಹುದಾದಂಥ ಸಾಲುಗಳು ಈ ಖಂಡದಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರದ ತೆರೆಗಳಂತೆ ಏರೇರಿ ಬರುತ್ತವೆ - ‘ಹಾಜರಾಗುತ್ತಿದ್ದೆ ಆಗ ಪ್ರತಿ ಹೊತ್ತಾರೆ, / ಹೊಯಿಗೆಗೆರೆ ತುದಿಗೆ ತುದಿಗಾಲ ದಿಗಿಲು / ನಾನಿರಲು; ಕಡಲನೊರೆ ಬಗೆವ ಬಂಗಾರಗೆರೆ / ತೇರ ತುದಿಕಳಶ ಮುನ್ನುಗ್ಗುತಿರಲು’.

. ಬಾಲ್ಯ-ತಾರುಣ್ಯಗಳ ಇಂಥ ಉತ್ಸಾಹದ ಸ್ಥಾಯೀಭಾವದ ಮಹಾಪೂರದ ನಡುವೆ ಕವಿತೆಯು ಬಗೆಬಗೆಯ ಸಂಚಾರಿಭಾವಗಳನ್ನು ಹೆಣೆದಿದೆ - ಬಯಕೆಯ ಬಿಸಿಗೆ ಬಾಗಿ ಅವರಿಬ್ಬರೂ ‘ಕತ್ತಲ ಕಡಲ ನಡುವೆ ನಡುಗಡ್ಡೆ ಮನೆಯಲ್ಲಿ / ಇರುಳಿಡೀ ತಳಮುಳುಗು ಬತ್ತಲಾಟ’ ಆಡಿದ್ದು, ಮತ್ತು ಅದರ ಫಲವಾಗಿ ‘ನಾನು ನೀನಿಡಿಯಾಗಿ’ ಚಿನ್ನದ ತತ್ತಿಯನ್ನು ಹೆತ್ತಿದ್ದು, ಹಾಗೂ ‘ಹಳ್ಳಿಯ ಶಾಲೆ / ಮೇಷ್ಟರಿಲ್ಲದ ವೇಳೆ ತಾಳ ಹಿಡಿದು / ನೀ ಭಾಗವತ ಬಾರಿಸಿದೆ; ನಾನು ಬಲಭೀಮ / ರೌದ್ರಾವತಾರಕ್ಕೆ ರೂಲುದೊಣ್ಣೆ-’ ಮೊದಲಾದ ಕರಾಮತ್ತು ನಡೆಸಿ ಶಿಕ್ಷಕರಿಂದ ಪೆಟ್ಟು ತಿಂದಿದ್ದು - ಹೀಗೆ ಭೌತಿಕ-ಪಾರಭೌತಿಕಗಳ ವಲಯಗಳ ನಡುವೆ ಜಿಗಿಯುತ್ತ ಸಾಗುವ ಪ್ರತಿಮೆಗಳ ಸರಮಾಲೆಯೇ ಈ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿದೆ.

. ಈ ನಡುವಿಗೆ ಕವಿತೆಯು ತಟ್ಟನೆ ಮುಟ್ಟಿಬಿಡುವ ಒಂದು ಪ್ರತಿಮೆಯು ಎಲ್ಲರೂ ಸೇರಿ ಊರ ತೇರನ್ನು ಎಳೆಯುವ ಸಾಮುದಾಯಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯದ್ದು; ‘ಕೋಟಿ ಕೋಟಿಯ ಕಂಠ ಬಾಹು ಬಲಕೂ ಮೂಲ / ಬಲ ನನ್ನ ನಿನ್ನ ಸಂಯೋಗ ಘಟನೆ’ - ಎಂಬ ವಿಶಿಷ್ಟಾದ್ವೆ ತವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವಂಥದ್ದು!

. ಇಂಥ ಭಾವೋಲ್ಲಾಸದ ಎರಡನೆಯ ಖಂಡವನ್ನು ಬರೆದ ನವ್ಯಕವಿ ಅಡಿಗರಿಗೆ, ಪ್ರಾಯಶಃ ತಾನು ಬರೆದ ಈ ಸಾಲುಗಳು ನವೋದಯ ಕವಿಗಳ ಭಾವಲೋಲುಪತೆಯ ಕಡೆಗೆ ಸಾಗುತ್ತಿವೆಯೆಂಬ ಅನುಮಾನ ಮೂಡಿತೋ ಏನೋ, ಅವರ ಕವಿತೆಯ ಮೂರನೆಯ ಖಂಡವು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಕವಿತೆಯ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಕಂಡ ವಿಷಾದದತ್ತ ನಮ್ಮನ್ನು ಮರಳಿ ತರುತ್ತದೆ - ‘ಈಗ ಬಂದಿದೆ ಹಣ್ಣು ಬಿದ್ದು ಕೊಳೆಯುವ ಕಾಲ; / ಹಸುರಿನ ಬುಡಕ್ಕೊರಲೆ ಹಿಡಿವ ಕಾಲ; / ತೇರ ಹಲಗೆಗೆ ಸುರುಬು ತಗಲಿ, ಮಿಣಿಹುರಿ ಲಡ್ಡು / ಹಿಡಿದು ಹಿಸಿಯುವ ತೇವ ಇಳಿವ ಕಾಲ’. ಆದರೆ, ವಿಶೇಷವೆಂದರೆ, ಕವಿತೆಯ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ‘ನೀನೆಲ್ಲಿ ಈಗ?’ ಎಂಬ ನುಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಂಡ ಆಕ್ರಂದನ ರೂಪದ ಆತಂಕಪೂರಿತ ವಿಷಾದದ ಸ್ಥಾಯಿಯು ಈಗ ತುಸು ಬದಲಾಗಿ, ಶಾಂತರಸಕ್ಕೆ ಸ್ಥಾಯಿಯಾಗಬಹುದಾದ ಶಮಗುಣದ ನಿಲುವಿನತ್ತ ಸರಿಯತೊಡಗಿದೆ.

. ಈ ಹೊಸ ಭಾವಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿರುವ ನಿರೂಪಕ ಮನೋಲಹರಿಯು - ಒಂದು ದೃಷ್ಟಾಂತದ ಮೂಲಕ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಮಕ್ಕಳ ಮದುವೆ ಮಾಡಿ ನೌಕರಿಗೆ ಹಚ್ಚಿ, ನಿವೃತ್ತಿಯ ವಯಸ್ಸಿಗೆ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಸಮೀಪಿಸುತ್ತಿರುವ ಚಾಲೀಸು ವರ್ಷದ ಮಧ್ಯವಯಸ್ಕನೊಬ್ಬನ ವಿಭಾವಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸತೊಡಗಿದೆ - ‘ತೂಕ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದೆ ದಿನದಿನಕ್ಕೆ ; ಏತದ ನನ್ನ / ತುದಿ ಮಣ್ಣು ತಿನ್ನುತಿದೆ, ಅತ್ತಕಡೆಗೆ / ನೀ ಹತ್ತಿ ಕುಳಿತಿದ್ದ ತುದಿ ಅಂತರಾಳಕ್ಕೆ; / ಚಾಳೇಶ; ಕಾಣಿಸದು ನಿನ್ನ ಚಹರೆ’.

. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಆ ಒಡನಾಡಿಯ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಈತನಿಗೆ/ಈಕೆಗೆ ಸಂಪರ್ಕಕ್ರಿಯೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗದೆ ಸಂವಹನೆ ಸೊರಗುತ್ತಿದೆ - ಆಕೆ ಬಿಡುವ ನೂರಾರು ಬಿಳಲುಗಳು ಸಂಪರ್ಕ ಸಿಗದೆ, ಕುಳಿತಲ್ಲೇ ಕೊನರುತ್ತಿವೆ; ‘ಒಣಗುವುವು ಕುಡಿ ಹೊರಗೆ ಗಾಳಿ ತಾಗಿದ ನಿಮಿಷ / ಸೇರಿಕೊಳ್ಳದೆ ನಿನ್ನ ಮೂಲ ಧಾತು’ ಎಂಬ ತಹತಹ ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಳಗಿಂದ ಹುಟ್ಟುತ್ತಿದೆ. ಮುಂದೊಮ್ಮೆ, ಅಡಿಗರದೇ ಇನ್ನೊಂದು ಪದ್ಯ ‘ಚಿಂತಾಮಣಿಯಲ್ಲಿ ಕಂಡ ಮುಖ’ವು ಈ ತಹತಹಕ್ಕೆ ಹೊಸದೊಂದು ಪರಿಹಾರ ಹುಡುಕುತ್ತದೆ; ಅದು ಬೇರೆ ಸಂಗತಿ.

. ಹೀಗೆ ಆರಂಭದ ಆವೇಶಪೂರಿತ ಆತಂಕ ಮತ್ತು ಆಮೇಲಿನ ಸಮಾಧಾನದ ತಹತಹ - ಇವೆರಡನ್ನೂ ಒಂದರ ಬಳಿಕ ಒಂದರಂತೆ ತೆರೆದಿಡುವ ಈ ಆತ್ಮನಿರೀಕ್ಷಣೆಯ ಪದ್ಯವು ಸದ್ಯದ ಈ ಕಾಲದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಮನಸ್ಸೊಳಕ್ಕೆ ಮರುಪ್ರವೇಶ ಮಾಡಿದ್ದು ಯಾತಕ್ಕೆ? - ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಯತ್ತ ನಾನೀಗ ತಿರುಗುತ್ತೇನೆ. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ನಾನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದಂತೆ, ಇದು ಅಡಿಗರ ಜನ್ಮಶತಾಬ್ದಿಯ ವರ್ಷವೆಂಬುದು ಇದಕ್ಕೆ ನಿಮಿತ್ತ ಕಾರಣ ಮಾತ್ರ; ಗಹನವಾದ ಇನ್ನೊಂದು ಕಾರಣ ಓದುಗನಾದ ನನ್ನ ಸ್ಥಾಯೀಭಾವದೊಳಗೇ ಅಡಗಿರುವಂತೆ ನನಗನ್ನಿಸುತ್ತಿದೆ. ಅದು ಹೀಗಿದ್ದೀತು: ನಾನು ಮೂರು ವರ್ಷದವನಿದ್ದಾಗ ರಚಿತವಾದ ಆ ಪದ್ಯವನ್ನು ನಾನೀಗ ಓದುತ್ತಿರುವುದು ಹಿರಿಯ ನಾಗರಿಕನಾಗಲಿಕ್ಕೆ ಮೂರು ವರ್ಷ ಮಾತ್ರ ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿರುವ ವಯೋಮಾನದಲ್ಲಿ. ಆದ್ದರಿಂದ ಆ ನಿರೂಪಕ ಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನು ನನ್ನ ಪ್ರಜ್ಞೆಯು ಓದುವ ಪರಿಯೂ ಬದಲಾಗಿದೆ.

. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಇವತ್ತಿನ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಜರುಗುತ್ತಿರುವ ಹಲವು ವಿಶಾಲ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳೂ ಕೂಡಾ, ‘ಕೂಪಮಂಡೂಕ’ದ ಇಂಥ ಹೊಸ ಓದುಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಗಟ್ಟನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿವೆ - ಎಂದೂ ನನಗನ್ನಿಸುತ್ತಿದೆ. ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ, ಈಚಿನ ಕನ್ನಡದ ಸಾಹಿತ್ಯಜಗತ್ತು ಹೊಸ ಬಗೆಯ ಒಂದು ಬಹಿರ್ಮುಖತೆಯನ್ನು ರೂಢಿಸಿಕೊಳ್ಳತೊಡಗಿದೆ.

. ನವ್ಯವೆಂದು ಗುರುತಿಸಲಾದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಘಟ್ಟದ ಅಂತರ್ಮುಖತೆಗೆ - ಅಥವಾ ಮಾನಸಿಕ ಕೂಪಮಂಡೂಕತ್ವಕ್ಕೆ - ಪರ್ಯಾಯವೋ ಎಂಬಂತೆ ಮೊದಮೊದಲಿಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡ ಈ ಬಹಿರ್ಮುಖತೆಯೀಗ, ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಅನುಮಾನಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಲ್ಲ ಅಂತರ್ದರ್ಶನದ ಶಕ್ತಿಯನ್ನೂ ಮತ್ತು ತಾನು ನಂಬಿದ ಸಿದ್ಧಾಂತಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾದ ಸತ್ಯಗಳನ್ನು ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಲ್ಲ ಶಕ್ತಿಯನ್ನೂ ವಿಸರ್ಜಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕಲಾಸಂವೇದನೆಗಳು ಸರಳೀಕೃತ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಳಕಳಿಯಾಗಿ, ಇನ್ನೊಂದು ಬಗೆಯ ‘ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಕೂಪಮಂಡೂಕತ್ವ’ದ ಕಡೆಗೆ ನಾವು ಸಾಗುತ್ತಿರುವಂತೆ ನನಗನ್ನಿಸಿದೆ.

. ಎರಡನೆಯದಾಗಿ, ನಾವೆಲ್ಲ ಬದುಕುತ್ತಿರುವ ಈ ತಥಾಕಥಿತ ಜಾಗತೀಕರಣವೆಂಬ ವಿದ್ಯಮಾನದ ಕುರಿತು ನಾವೇನೇ ಪರ-ವಿರೋಧದ ನಿಲುವು ತಾಳಲಿ, ಆಳದಲ್ಲಿ ನಾವೆಲ್ಲ ಅದರ ಫಲಾನುಭವಿಗಳೇ. ತತ್ಫಲವಾಗಿ, ಇಡಿಯ ಲೋಕಕ್ಕೇ ನಮ್ಮನ್ನು ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂದು ಇವತ್ತು ನಮ್ಮೊಳಗೆ ಹುಟ್ಟುತ್ತಿರುವ ತಹತಹವೇ, ನಾವು ಇದ್ದ ‘ಸ್ಥಿತಿ’ಯನ್ನು ನಮಗೆ ‘ಕೂಪಮಂಡೂಕತ್ವ’ ಎಂದು ಭ್ರಮಿಸಲಿಕ್ಕೂ ಕಾರಣವಾಗಿರಲು ಸಾಧ್ಯವಿದೆ; ಅಂಥ ಭ್ರಾಮಕ ಕೂಪಮಂಡೂಕತ್ವದಿಂದ ಹೊರಬರುವ ಭ್ರಮೆಯಲ್ಲಿ ನಾವಿವತ್ತು ಹಲವು ‘ಮಾರಕ ರಾಸಾಯನಿಕ’ಗಳನ್ನು ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಒತ್ತಾಯ ಮಾಡುತ್ತಿದೆಯಲ್ಲವೆ? ನನ್ನ ಬರಹಗಳು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ಗೆ ಭಾಷಾಂತರಗೊಳ್ಳಬೇಕು, ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದ ಸಾಹಿತ್ಯಸಮಾರಂಭಗಳಲ್ಲಿ ನಾನು ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು - ಇತ್ಯಾದಿ ಇತ್ಯಾದಿ ಮಾನವ ದೌರ್ಬಲ್ಯಗಳು ಇವತ್ತು ಮುಕ್ತ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಮಾಯಾಮುಸುಕಿನಲ್ಲಿ ನಾವು ಸಂಪಾದಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ಸಹಜ ಶಕ್ತಿಯೆಂಬಂತೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡು ನಮ್ಮನ್ನು ಮರುಳು ಮಾಡುತ್ತಿರಬಹುದು - ಎಂದೂ ನನಗೆ ಹಲವೊಮ್ಮೆ ಅನ್ನಿಸಿದೆ.

. ಅರ್ಧ ಶತಮಾನಕ್ಕೂ ಹಿಂದೆ ಅಡಿಗರು ಬರೆದ ಈ ಪುಟ್ಟ ಪದ್ಯದೊಳಗೆ ಇಂಥ ಹೊಸಗಾಲದ ಧ್ವನಿಗಳನ್ನು ಅನುರಣಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಇದೆ. ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಇಂಥ ತಹತಹಕ್ಕೆ ಶಾಮಕವಾಗಬಹುದಾದ ಒಂದು ಶಮಶಕ್ತಿಯನ್ನೂ ಈ ಪದ್ಯದ ಕಡೆಯ ಖಂಡ ಸೂಚಿಸುತ್ತಿದೆಯೆಂಬುದು ತುಂಬ ಗಮನಾರ್ಹ ಸಂಗತಿ. ನಿಜವಾಗಿ, ಈ ಪದ್ಯದ ಮರ್ಮವಿರುವುದೇ ಈ ಕಡೆಯ ತಿರುವಿನೊಳಗೆ - ಎಂದು ನನ್ನ ಸೂಚನೆ. ಈ ಪದ್ಯದ ನಿರೂಪಕ/ಕಿಯ ಮನಸ್ಸಿನೊಳಗೆ ಈ ಕಡೆಯ ಸಾಲುಗಳು ಹೊಸ ಅರಿವೊಂದನ್ನು ಹುಟ್ಟಿಸುತ್ತವೆ - ‘ಏಳು ಹೊಂಡದ ನೀರು ಕುಡಿದ ಮಂಡೂಕಯ್ಯ / ನಾನು; ಕುಪ್ಪಳಿಸುವುದೆ ನನ್ನ ಧರ್ಮ’.

. ಇನ್ನೊಂದು ಬಗೆಯಿಂದ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಕೂಪಮಂಡೂಕತ್ವವು ತನ್ನ ‘ಕರ್ಮ’ ಎಂದು ಆತಂಕಿತವಾಗಿದ್ದ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಅದು ತನ್ನ ‘ಧರ್ಮ’ ಆಗಿರಬಹುದಲ್ಲವೆ? - ಎಂಬ ತಿಳಿವಳಿಕೆ ಹುಟ್ಟುವುದು ಈ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸುವ ಮಹತ್ತ್ವದ ಅರ್ಥಾಂತರ. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ, ಅದುವರೆಗೂ ತನ್ನ ಮಿತಿಯೆಂದು ಭಾವಿಸಿದ್ದ ಕೂಪಮಂಡೂಕತ್ವವು ಒಂದು ಬಿಡುಗಡೆಯ ದಾರಿಯಾಗಿಯೂ ಗೋಚರವಾಗತೊಡಗುತ್ತದೆ. ನಿರೂಪಕ ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ಈ ಮಾತುಗಳನ್ನೇ ಕೇಳಿ - ‘ಊದೂದಿ ಏದೇದಿ ನೆಲದೊಳೊದ್ದಾಡಿದೆನು; / ಇನ್ನಾದರೂ ಕೂಪಕಿಳಿವುದೆ ಸರಿ. / ನುಣ್ಣನೆಯ ಕೆಸರ ಬಸಿರಲ್ಲಿ ಹೂತಡಗುವೆನು; / ಊದಿಳಿದು ಮೈ ತಿಳಿವುದೊಂದೇ ಗುರಿ’.

. ಈ ಅರಿವು ನಿರೂಪಕ ಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನೀಗ ಅಂತಿಮವಾದ ಇನ್ನೊಂದು ಸ್ತರಕ್ಕೆ ಕರೆದೊಯ್ಯುತ್ತದೆ - ‘ನಾನು ತಿಂದರೆ ನೊಣವ ತೋಟ ಹುಲುಸಾಗುವುದೆ? / ಆಯ್ತೆ ಬಾಳೆಗೆ ಮತ್ತೆ ಕಾಯಕಲ್ಪ? / ನಾ ಮುಳುಗಿದರೆ ತೆಂಗು ಕಂಗಾಲೆ? ಹಲಸಿಗೆ ಅಲಸೆ? / ಇದನರಿಯಲೂ ಕಳೆದೆ ಬಹಳ ತೆರಪ!’ ಎಂಬ ಅರಿವೇ - ಈ ಪದ್ಯವು ಆತ್ಮಮರುಕದ ಒಂದು ಚಿಲ್ಲರೆ ಹಾಡಾಗಿ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳಬಹುದಾಗಿದ್ದ ಅಪಾಯವನ್ನು ನಿವಾರಿಸುತ್ತದೆ. ಬದಲು, ಆಚಾರ್ಯ ಅಭಿನವಗುಪ್ತನ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ವೈಯಕ್ತಿಕ ವಾಸನಾ ಜಗತ್ತಿನಿಂದ ಉದ್ಯುಕ್ತವಾದ ಸ್ಥಾಯೀಭಾವಗಳು, ಸಾಧಾರಣೀಕರಣಗೊಂಡು ತಮ್ಮ ವ್ಯಕ್ತಿನಿರ್ದಿಷ್ಟತೆಯ ಮಿತಿಯನ್ನು ಕಳಚಿ ‘ಮಾಹೇಶ್ವರ ಚಮತ್ಕಾರ’ದ ನೆಲೆಗೆ ನಮ್ಮನ್ನು ಕರೆದೊಯ್ಯುವ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಈ ಕವಿತೆ ತೊಡಗುತ್ತದೆ.

. ಕವಿತೆಯ ಈ ಕಡೆಯ ನಾಲ್ಕು ಸಾಲುಗಳು ಅಂಥ ರಸಾನುಭವದ ಉತ್ತುಂಗವೆಂದು ನನಗನ್ನಿಸಿದೆ - ‘ನಿನ್ನ ನಗೆಯನ್ನೆ ಮೊಳಗುತ್ತಿರುವ ಮಲ್ಲಿಗೆ, / ನಿನ್ನ ನಲ್ಮೆಯ ನೆಳಲನೀವ ಮಾವು; / ನಿನ್ನೊಲವನಪ್ಪಿ ತೋರುವ ಕೊಳದ ತಳಕೆಸರು- / ಇಲ್ಲಾಡುವುದು - ಇದೇ ಹೊಸ ಠರಾವು’. ಈ ಹೊಸ ಠರಾವು, ತನ್ನ ಕೂಪಮಂಡೂಕತ್ವದ ಆವರಣವನ್ನೇ ಹೊಸ ಇತ್ಯಾತ್ಮಕ ನಿಲುವಿನಿಂದ ಪುನರಾವಿಷ್ಕಾರ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವುದರ ಸೂಚನೆಯನ್ನೂ ಈ ಕಡೆಯ ಸಾಲುಗಳು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಸೂಚಿಸುತ್ತಿವೆ.

. ಕಡೆಯದಾಗಿ, ನಾನು ಎತ್ತುತ್ತಿರುವ ಮೂಲಪ್ರಶ್ನೆ ಇದು - ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕಾಲದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಬದುಕಿದ್ದ ಕವಿಪ್ರತಿಭೆಯೊಂದರ ಈ ಸ್ವಗತವನ್ನು ನಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಇವತ್ತಿನ ಸ್ವಗತವೂ ಹೌದೆಂದು ಓದಲಾರಂಭಿಸಿದರೆ, ಮತ್ತು, ಈ ಪದ್ಯವು ನಮ್ಮ ವರ್ತಮಾನದ ಕೂಪಮಂಡೂಕತ್ವಗಳನ್ನು ಕುರಿತ ಹೊಸ ಜಾಗೃತಿಯನ್ನೂ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಇವತ್ತಿನ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಎದುರಿಸಬಲ್ಲ ‘ಹೊಸ ಠರಾವು’ ಮಂಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನೂ ಕೊಡಬಲ್ಲುದು ಎನ್ನುವುದಾದರೆ - ಅಂಥ ನಮ್ಮನಮ್ಮ ಹೊಸ ಠರಾವು ಏನಿದ್ದೀತು? ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ನಾನು ಓದುಗರ ಪ್ರಜ್ಞೆಗೇ ಬಗೆಹರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಬಿಡುತ್ತೇನೆ.

. **** ‘ಹೊಸ ಠರಾವು’- ಎಂಬ ಈ ಕವಿತೆಯ ಕಡೆಯ ಎರಡು ಪದಗಳು, ನನ್ನ ಓದಿನೊಳಗೆ ಎರಡು ವಿಭಿನ್ನ ಅರ್ಥಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿವೆ. ಮೊದಲನೆಯದು, ಈ ಕವಿತೆಯ ನಿರೂಪಣಾ ಪ್ರಜ್ಞೆಯೊಳಗೆ ಉಂಟಾದ ಅರಿವಿನಿಂದ ಪದ್ಯದೊಳಗೇ ಹುಟ್ಟಿದ ಹೊಸ ಠರಾವು; ಮತ್ತು, ಎರಡನೆಯದು ಇದನ್ನು ಓದುತ್ತಿರುವ ಇವತ್ತಿನ ಓದುಗನಾದ ನಾನು ಅನುಮಿತಿಗೊಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದಾದ ಹೊಸ ಠರಾವು.

. ‘ಹೊಸ ಠರಾವು’ ಎಂಬ ಆಧುನಿಕ ರಾಜಕೀಯ ಪರಿಭಾಷೆಯ ಈ ಪದಪ್ರಯೋಗವೇ ಇಂಥ ಎರಡನೆಯ ಅರ್ಥದ ಸ್ಫೋಟಕ್ಕೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ಸಿಡಿಮದ್ದನ್ನು ತನ್ನೊಳಗಿರಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಕೇವಲ ವ್ಯಕ್ತಿಗತ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಅಧ್ಯಾತ್ಮದ ಅರಿವಾಗಿ ಮುಗಿಯಬಹುದಾಗಿದ್ದ ಈ ನಿರೂಪಕ ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ಠರಾವು, ಈಗ ಹೊಸಕಾಲದ ರಾಜಕಾರಣವೊಂದರ ಆರಂಭದ ಪ್ರಮಾಣವಚನದ ಸೂಚನೆಯತ್ತ ಕೈದೋರುತ್ತದೆ.

. ಕನ್ನಡ ಕಾವ್ಯೇತಿಹಾಸದ ನೆಲೆಯಿಂದಲೂ ಈ ದ್ವಂದ್ವಾರ್ಥಕ್ಕೆ ಒಂದು ಧ್ವನಿಶಕ್ತಿಯಿದೆ - ಕನ್ನಡ ಆಧುನಿಕ ಕಾವ್ಯವಿಮರ್ಶೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಾದ ವರ್ಗೀಕರಣಗಳನ್ನೇ ಬಳಸಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ನವ್ಯದ ಆತಂಕಿತ ನೆಲೆಯಿಂದ ಹೊರಟ ಒಂದು ಪದ್ಯವು, ನವೋದಯದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ನೆಲೆಗಳನ್ನು ಒಮ್ಮೆ ತಟ್ಟಿ, ಕಡೆಗೆ ನವ್ಯಾನಂತರದ ಸಾಮಾಜಿಕ ರಾಜಕಾರಣವೊಂದಕ್ಕೆ ಬಂದು ನಿಲ್ಲುವುದು- ಪ್ರಸ್ತುತ ಪದ್ಯದ ಈ ಚಲನೆಯು ಅಡಿಗರ ಒಟ್ಟೂ ಕಾವ್ಯೋದ್ಯೋಗಕ್ಕೇ ರೂಪಕವಾಗಬಲ್ಲ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ.

. ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಆ್ಯಪ್ ಇಲ್ಲಿದೆ: ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ | ಐಒಎಸ್ | ವಾಟ್ಸ್ಆ್ಯಪ್ , ಎಕ್ಸ್ , ಫೇಸ್ಬುಕ್ ಮತ್ತು ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಂ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಫಾಲೋ ಮಾಡಿ.

ಕೂಪಮಂಡೂಕತ್ವದ ಹೊಸ ಠರಾವು

ಚಿನಕುರುಳಿ | ಗುರುವಾರ, ನವೆಂಬರ್ 21 2024

ಚುರುಮುರಿ: ದುಡ್ಡಿನ ದಾರಿ

ಚಳಿಗಾಲದ ಅಧಿವೇಶದಲ್ಲಿ 5 ಹೊಸ ಮಸೂದೆಗಳು: ವಕ್ಫ್ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಬಿಲ್ ಕೂಡ ಮಂಡನೆ

ನಟ ದರ್ಶನ್‌ಗೆ ಜಾಮೀನು ನೀಡದಂತೆ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ಗೆ ಅರ್ಜಿ: ಸಚಿವ ಜಿ.ಪರಮೇಶ್ವರ

IPL | ಮುಂದಿನ 3 ಐಪಿಎಲ್ ಟೂರ್ನಿಗಳ ದಿನಾಂಕಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ಬಿಸಿಸಿಐ

ಕೊಹ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ವೈಫಲ್ಯ, ಜೈಸ್ವಾಲ್-ದೇವದತ್ತ ಶೂನ್ಯ; ಅಶ್ವಿನ್, ಜಡೇಜಗೆ ಕೊಕ್

ಪುರುಷರ ಐಟಿಎಫ್‌ ಟೆನಿಸ್‌: ಭಾರತದ ಸಿದ್ಧಾಂತ್‌–ವಿಷ್ಣು ಜೋಡಿ ಸೆಮಿಗೆ

Perth Test: ಭಾರತ ಬ್ಯಾಟಿಂಗ್; ನಿತೀಶ್,ಹರ್ಷೀತ್ ಪದಾರ್ಪಣೆ, ಪಡಿಕ್ಕಲ್‌ಗೆ ಸ್ಥಾನ

ಒಳನೋಟ | ಪೈರಸಿ ಅಪಾರ, ದೂರು ವಿರಳ

ಒಳನೋಟ: ದಾಂಪತ್ಯ ಸಾಂಗತ್ಯಗಳ ಸುತ್ತ

ಒಳನೋಟ | ಹೆಜ್ಜೆ ಹೆಜ್ಜೆಗೂ ಎಸ್‌ಐಟಿ ತನಿಖೆ

ಒಳನೋಟ | ‘ಅಕ್ರಮ ವಲಸೆ’: ನೆಲೆ ವಿಸ್ತಾರ

ಚಿನಕುರುಳಿ | ಗುರುವಾರ, ನವೆಂಬರ್ 21 2024

ಚುರುಮುರಿ: ದುಡ್ಡಿನ ದಾರಿ

ಚಳಿಗಾಲದ ಅಧಿವೇಶದಲ್ಲಿ 5 ಹೊಸ ಮಸೂದೆಗಳು: ವಕ್ಫ್ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಬಿಲ್ ಕೂಡ ಮಂಡನೆ

ನಟ ದರ್ಶನ್‌ಗೆ ಜಾಮೀನು ನೀಡದಂತೆ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ಗೆ ಅರ್ಜಿ: ಸಚಿವ ಜಿ.ಪರಮೇಶ್ವರ